Kütahyalı Rahîmî ve Dîvânı sözlüğü (gazaller bölümü): bağlamlı dizin ve işlevsel sözlük

Abstract

Klasik Türk edebiyatının XVI. yüzyıldaki gelişimi ve bu dönemde öne çıkan şairler ve eserleri pek çok araştırmaya konu olmuştur. Fakat bu devirde biraz daha geride kalmış şairler üzerine pek inceleme yapılmamıştır. Bu çalışmada tezkireciler tarafından devrine göre ikinci sınıf bir şair olarak görülen Kütahyalı Rahîmî’nin Divanı’ndaki gazellerinde kullandığı söz varlığı incelendi. Öncelikli olarak Divan’daki gazellerin bağlamlı ve işlevsel sözlüğü hazırlandı. Sonraki aşamada elde edilen veriler üzerinden şairin üslubu ile ilgili çalışmalar yapıldı. Bu çalışmada Kütahyalı Rahîmî’nin kullandığı sözcük ve sözcük öbeklerini, klasik Türk edebiyatında sıklıkla kullanılan sanatlara şiirlerinde yer verişini, gazellerinde kullandığı vezinlerin sıklıklarını, şiirlerinde öne çıkan duyguları, ele aldığı şahsiyetleri, yaşadığı coğrafyayı şiirlerinde işleyişi incelendi. Çalışmanın bir bütün olarak görülmesi ve kavranması için “Kütahyalı Rahîmî Dîvânı’nın bağlamlı dizini ve işlevsel sözlüğü” ek olarak sunulmuştur. Bu çalışma ile hem o devirde kullanılan söz varlığının ortaya konmasına katkı sağlamak hem de özelde Rahîmî’nin üslup özelliklerini ortaya koymak amaçlanmıştır.

The evoluation of Classic Turkish Literature in XVI. Century, outshined poets and their creations were subjected in different researches. But in that century, there is no detailed research about the poets fell astern. In our study, we searched vocabularies from lyrics presented in Kutahyali Rahîmî’s Dewan, who is known as second-rate poet according to other poets in the century. First of all we prepared contextual and functional dictionary for the lyrcis from the dewan. After that, we studied about the poet’s wording by using the informations from the dictionary. In this study, we examined about phrases and words Kutahyalı Rahîmî used, how the arts commonly used in Turkish literature took place in his lyrics, his approach to different charachters and the geography that he lived. ‘Kutahyali Rahîmî’s contextual and functional dictionary’ were presented as appendix to be seen complement. With this study we endeavor both contribute to present the phrases used in that century and specficaly Rahîmî’s wording.