Elektronik Beyanname Sistemi'nin SWOT, AHP ve MARCOS yöntemleri ile analizi: Bilecik ili örneği

Abstract

Bilgisayar teknolojilerinin gelişmesi ve özellikle de internet teknolojilerinde ilerleme vergi toplamaya yetkili kurumların da değişmesine yol açmıştır. Özellikle dijitalleşen ortamda devletler de geleneksel devlet anlayışından dijital devlet anlayışına doğru gelişme kaydetmişlerdir. Bu değişimler, devletin vergi toplama yöntemlerine de etki etmiştir. Vergi toplamanın ilk aşaması olan vergi beyannamelerinin vergi dairelerin ibraz edilme aşaması geleneksel yöntemler ile yapılmakta iken, gerekli yasal mevzuatlar ve teknolojik alt yapılar hazırlandıktan sonra Elektronik Beyanname Sistemi geliştirilip 31.07.2004 tarihinde 25539 sayılı Resmî Gazete' de yayımlanan 5228 sayılı kanun ile uygulanmaya başlanmıştır. Bu sayede beyannamelerin depolama ve arşivleme maliyetleri, uzun uzadıya biriken mükellef sıraları, vergi dairesindeki yoğunluk ve personel sıkıntıları gibi olumsuz durumlardan kurtarmış, elektronik beyanname sistemi ile birlikte daha verimli hem zamandan hem de maliyetten tasarruf sağlayan ve vergi dairesine gelmeye gerek kalmadan işlemlerin halledilmesine olanak sağlayan bir sisteme geçilmiştir. Bu çalışmanın amacı da bu sistemi bir bütün olarak ele alıp daha ileriye götürülebilmesi, daha verimli hale gelebilmesi ve kullanıcılar açısından daha efektif olabilmesi açısından en iyi stratejiyi seçmektir. Bu amaç doğrultusunda ilk olarak Elektronik Beyanname Sistemi SWOT analizi ile analiz edilerek güçlü ve zayıf yanları ile fırsat ve tehditleri tespit edilmiştir. Bunun için 33 sorudan oluşan bir anket hazırlanmış ve hem Bilecik Vergi Dairesi çalışanları hem de meslek mensuplarından oluşan uzman katılımcılar ile birlikte toplam 50 kişiye uygulanmıştır. Anket likert ölçek ile ölçeklendirilmiş olup SWOT analizinin her bir başlığına ait 4'er adet en yüksek puanı alan sorular SWOT kriterleri olarak belirlenmiştir. SWOT kriterleri daha sonra belirlenecek stratejilerin seçilmesinde yardımcı olabilmesi için Çok Kriterli Karar Verme yöntemlerinden olan AHP yöntemi kullanılarak ağırlıklandırılmıştır. Belirlenen kriterler birbirleri ile de karşılaştırma yapılarak bu sayede 16 adet kriterin her birinin ağırlığı hesaplanmıştır. Bu kriterlerin ağırlıkları ışığında elektronik beyanname sistemi daha iyi hale getirebilecek 4 adet strateji belirlenmiştir. Stratejilerin sıralanması konusunda yine ÇKKV yöntemleri arasından yeni bir yöntem olan ve karar vericilere optimum karar verme konusunda yardımcı olan MARCOS yöntemi kullanılmıştır. MARCOS yöntemi ile bu stratejiler arasında sıralama yapılmış ve içlerinden en fazla ağırlığa sahip strateji seçilmiştir.

The development of computer technologies and especially the advancement in internet technologies has led to a change in the institutions authorized to collect taxes. Especially in the digitalized environment, states have also evolved from the traditional state to the digital state. These changes also affected the tax collection methods of the state. In the past, the first stage of tax collection, the submission of tax returns to tax offices is done with traditional methods. Today, after the necessary legal regulations and technological infrastructures have been prepared, the Electronic Declaration System has been developed and started to be implemented with the Law No. 5228 published in the Official Gazette No. 25539 on 31.07.2004. In this way, it has been saved from negative situations such as storage and archiving costs of declarations, accumulated taxpayer queues, density in the tax office and personnel problems. With the electronic declaration system, a system that saves both time and cost and allows transactions to be settled without the need to come to the tax office has been adopted. The aim of this study is to consider this system as a whole and to choose the best strategy in terms of making it more efficient and more effective for users. For this purpose, firstly, the Electronic Declaration System was analyzed with SWOT analysis and its strengths and weaknesses, opportunities and threats were determined. For this, a questionnaire consisting of 33 questions was prepared and applied to a total of 50 people, including both Bilecik Tax Office employees and professional participants. The questionnaire was scaled with a Likert scale, and the questions with the highest score of 4 for each heading of the SWOT analysis were determined as the SWOT criteria. The SWOT criteria were weighted using the AHP method, which is one of the Multi-Criteria Decision-Making methods, to assist in the selection of strategies to be determined later. The weight of each of the 16 criteria was calculated by comparing with the determined criteria. By using the weights of these criteria, 4 strategies have been determined to improve the electronic declaration system. MARCOS, a new method among MCDM methods, was used to rank the strategies. The MARCOS method helps decision makers to make optimum decisions. With the MARCOS method, these strategies were sorted and the strategy with the highest weight was selected.