Doğu Sorunu perspektifinden İngiliz Başbakan William E. Gladstone ve Ermeniler

Abstract

On dokuzuncu yüzyılda başlayan Osmanlı bölgelerindeki İngiliz vesayeti ve korumacılığı 1856’da Kırım Savaşı’nın sonunda bir ittifak haline gelmiştir. Lord Palmerston ve “Büyük Elchi” olarak bilinen Stratford Canning’in asıl amaçları gayrimüslim tebaanın statülerini reformlar ile iyileştirmek, Osmanlılarla dostane bir ilişki kurmak ve bu sayede bölgedeki statükoyu korumak olmuştur. 1876 yılına gelindiğinde ise İngiliz stratejileri değişmeye başlamış ve özellikle Liberal politikacı William E. Gladstone’un Osmanlı’ya yönelik görüşlerini kamuoyuyla paylaşmaya başlamasıyla ilişkilerde yeni bir döneme girilmiştir. Slav, Romen ve Balkan Rumlarının yanı sıra Ermeniler gibi azınlıklar arasındaki milliyetçilik fikirlerinin desteklenmesiyle Osmanlı’ya yönelik ayaklanma ve propaganda faaliyetlerinde önemli bir isim haline gelen Gladstone yine Osmanlı’ya yönelik fobik tutumların oluşmasında etkili olmuştur.