Türkiye'de verilen vergi teşvikleri ve bunların ekonomiye etkisi: otomotiv sektörü örneği

Abstract

Otomotiv sektörü, hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelerin ekonomilerinde birden çok sektör ile ilişkili olduğundan dolayı kritik bir öneme sahiptir. Ülkemizde de özel bir öneme sahip olan otomotiv sektörü, orta vadeli programlar içerisinde yer alan makroekonomik politikalarda öncelikli sektör olarak değerlendirilmekte ve çeşitli vergi politikaları ile desteklenmektedir. Bir maliye politikası aracı olarak kullanılan vergi teşvikleri, her ülkenin sosyo- ekonomik yapısı, gelişmişlik düzeyi ve makroekonomik hedeflerine uygun olarak farklı şekillerde uygulanmaktadır. Vergi teşvikleri, bir sektörün gelişmesi, Ar-Ge faaliyetlerinin arttırılması, üretim ve istihdam hacminin genişletilmesi, ihracatın arttırılması ve dolayısıyla ülke ekonomisine katkı sağlaması amacıyla verilebileceği gibi, bölgesel dengesizliklerin giderilmesi, yatırım hacminin arttırılması amacıyla da verilebilmektedir. Türkiye'de otomotiv sektörünü kapsayan vergi teşvikleri genel olarak, otomotiv pazarında meydana gelen daralmalar neticesinde gündeme gelmektedir. Daralmanın yaşandığı dönemlerde sağlanan vergisel avantajlar ile tüketicilerin taleplerini ve dolayısıyla satış miktarları arttırılarak daralmanın meydana getirdiği olumsuz etkilerin ortadan kaldırılması amaçlanmaktadır. Çeşitli makroekonomik değişkenlere bağlı olarak otomotiv sektörünün daralması ile birlikte uygulanan vergi teşvik politikaları, uygulandıkları dönem itibariyle satış miktarlarını ve otomotiv pazar payının artmasına katkı sağlayarak sektör üzerinde olumlu etkiler yaratmıştır.

The automotive sector has critical importance as it is associated with multiple sectors in the economies of both developed and developing countries. The automotive sector, which also has particular importance in Turkey, is considered as a priority sector in macroeconomic policies included in medium-term programs and is supported by various tax policies. Tax incentives used as a fiscal policy tool have been implemented differently according to their economic structure, level of development, and macroeconomic targets. Tax incentives can be given for the development of a sector, increasing R&D activities, expanding the volume of production and employment, increasing exports, and thus contributing to the country's economy, eliminating regional imbalances, and increasing investment volume. In Turkey, tax incentives covering the automotive sector generally come to the fore due to the contractions in the automotive market. With the tax advantages provided in the periods of contraction, it is aimed to eliminate the adverse effects of the contraction by increasing demands of consumers and thus the sales volumes. The tax incentive policies implemented together with the shrinkage of the automotive sector due to various macroeconomic variables had positive effects on the sector by contributing to the increase in sales volumes and automotive market share in the period they were implemented.