Finansal derinleşmenin belirleyicileri ve gelir dağılımı üzerine etkisi: Türkiye örneği

Abstract

Ülkeler yeniliklere ve gelişime açık finansal sistemlere ihtiyaç duymaktadır. Bu nedenle, finansal derinleşme kavramının ulusal ve uluslararası piyasalardaki önemi her geçen gün artmaktadır. Finansal derinlik ile yeni finansal enstrümanların ortaya çıkması veya var olan araçların geliştirilmesiyle yatırımlara yönelik fon transferinde meydana gelen çeşitliliğin, üretim miktarındaki artışı harekete geçirerek gelir dağılımını olumlu yönde etkilemesi beklenmektedir. Ayrıca finansal kurum ve araçlarda ortaya çıkan çeşitliliğin, yeterli finansmana sahip olmayan kişi veya kurumların finansal hizmetlere kolay şekilde erişim sağlamasına olanak tanıyarak gelir dağılımına olumlu katkıda bulunacağı öngörülmektedir. Türkiye’ye ilişkin literatürde, finansal derinleşmenin belirleyicileri, finansal kalkınma ve finansal derinleşmenin gelir dağılımı üzerindeki etkisini inceleyen çalışmaların yeterli sayıda olmadığı göze çarpmaktadır. Bu bağlamda bu çalışmanın amacı, finansal derinleşme ve finansal kalkınmanın gelir dağılımı üzerindeki etkisini ve finansal derinleşmeyi belirleyen unsurları Türkiye özelinde incelemektir. Bu amaçla, 1990-2021 dönemi için Finansal Derinlik Oranı, Finansal Gelişmişlik Oranı ve İnsani Gelişme Endeksi (HDI) verileri kullanılarak Otoregresif Gecikmesi Dağıtılmış (ARDL) sınır testi yaklaşımı kullanılmıştır. Analizlerden elde edilen bulgular, söz konusu değişkenler arasında uzun dönemli bir ilişkinin varlığını teyit etmektedir. Analiz sonuçları, ayrıca, finansal derinliğin insani gelişmişlik indeksini negatif yönde etkilediğini, finansal kalkınmanın ise insani gelişmişliği pozitif yönde etkilediğini ortaya koymaktadır.

Countries need financial systems that are open to innovation and development. Therefore, the importance of the concept of financial deepening in national and international markets has been increasing day by day. It is expected that the diversification in the transfer of investment funds resulted from the emergence of new financial instruments or the development of existing instruments as a result of financial depth, would affect the income distribution positively by increasing the production. In addition, it is predicted that the diversity in financial institutions and instruments would reduce income inequality by allowing individuals or institutions that do not have sufficient financing to access financial services. In the literature regarding the case of Turkey, it is striking that there are a few studies investigating the determinants of financial deepening and the effect of financial depeening and financial development on income distribution. In this regard, the aim of this study is to analyze the effect of financial depeening and financial development on income distribution and what determines financial depeening in the context of Turkey. For this purpose, the Autoregressive Distributed Lagged (ARDL) bound testing approach was employed using data on Financial Depth Ratio, Financial Development Ratio and Human Development Index (HDI) for the period 1990-2021. The findings from the analyses confirm that there is a long-run relationship between the variables under consideration. The results of the analysis also reveal that financial depth affects human development index negatively, while financial development positively affects human development.