Kutbeddin İznikî, Mukaddime (Topkapı Nüshası, 151a-200b), giriş-metin-çeviri-sözlük

Abstract

İlmihâl, terim olarak, temel dinî bilgileri içeren el kitabı anlamına gelir. İlmihâl geleneği çoğunlukla Arapça ve Farsça eserlerin tercümesi ve yapılan eklemelerle genişletilmesi veya şerh edilmesi şeklinde başlamıştır. Osmanlı İmparatorluğu’nun kurulmasıyla birlikte ise halkın anlaşılabilir dinî bilgiye ulaşabilmesi için Türkçe eser telifine gidilmiştir. Kutbeddin İznikî’nin Mukaddime adlı eseri de Türkçe ilmihâllerin ilk örneği kabul edilmektedir. Çalışmamıza konu olan nüsha, İstanbul Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi Revan Köşkü 000630/1’de Anonim Bir İlmihâl Kitabı adıyla kayıtlıdır. Kaynaklarda bu nüsha hakkında bilgiye rastlanmamıştır. Nüshanın tamamı 453 varaktır, her varak 9 satırdan oluşur. Yazılış tarihi bilinmemektedir. Siyah mürekkeple, harekeli nesih tarzıyla yazılmıştır. Çalışmamızda eserin 151a-200b sayfa aralığı ele alınmıştır. Çalışmanın giriş kısmında ilmihâl geleneği, eser ve yazarı hakkında bilgiler ve kısaca eserin dil özelliklerine değinilmiştir. Çalışmanın asıl bölümünü Arap harfli metnin transkripsiyonu, Türkçe çevirisi ve dizinle birlikte sözlüğü oluşturur. Arapça dua ve ibareler dizinli sözlükten ayrı tutularak sözlüğün sonuna eklenmiştir. Son olarak okuyuculara karşılaştırma imkânı sunmak için metnin tıpkıbaskısına da yer verilmiştir.

Catechism, as a term, means a handbook containing basic religious knowledge. The tradition of catechism began mostly in the form of translations of Arabic and Persian works and their expansion or annotation with additions. With the establishment of the Ottoman Empire, there was a tendency to write works in Turkish so that the public could reach understandable religious knowledge. Kutbeddin İznikî’s Mukaddime is considered the first example of Turkish catechisms. The copy, which is the subject of our study, is registered under the name of An Anonymous Catechism Book in Istanbul Topkapı Palace Museum Library Revan Mansion 000630/1. No information was found about this copy in the sources. The entire copy has 453 leaves, each leaf consists of 9 lines. The date of its writing is unknown. It is written in black ink, in the naskh style. In our study, the 151a-200b page range of the work was examined. In the introduction part of the study, the tradition of the catechism, information about the work and its author, and briefly the language features of the work are mentioned. In the main part of the study, the transcription of the Arabic letter text, its Turkish translation and its glossary with the index are included. Arabic prayers and phrases are kept separate from the indexed glossary and added to the end of the dictionary. Finally, a facsimile of the text has been added to allow readers to compare.