Fas ve Türkiye’nin İklim Adaptasyonunda Su ve Sera Gazları: Sürdürülebilir Kalkınmaya Veri Madenciliği Perspektifi

Abstract

Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri (SKH’ler), 2030 yılına kadar herkes için daha iyi ve daha sürdürülebilir bir gelecek yaratmaya yönelik ayrıntılı bir stratejinin ana hatlarını çizmektedir. 2015 yılında başlatılan ve Birleşmiş Milletler tarafından kâr amacı gütmeyen küresel bir girişim olarak desteklenen SKH’ler, geniş bir yelpazedeki küresel sorunların üstesinden gelmeyi amaçlamaktadır. Yoksulluğun ortadan kaldırılması, sıfır açlığa ulaşılması, sağlık ve refahın geliştirilmesi, kaliteli eğitimin sağlanması, toplumsal cinsiyet eşitliğinin ilerletilmesi, temiz su ve sanitasyonun güvence altına alınması, uygun fiyatlı temiz enerji sağlanması, insana yakışır işlerle ekonomik büyümenin teşvik edilmesi, sanayileşmenin desteklenmesi, eşitsizliklerin azaltılması, sürdürülebilir şehirler inşa edilmesi, sorumlu tüketim ve üretimin teşvik edilmesi, iklim değişikliğinin ele alınması, deniz ve kara ekosistemlerinin korunması, barışın tesis edilmesi ve küresel ortaklıklar yoluyla kurumların güçlendirilmesi gibi birbiriyle bağlantılı 17 hedeften oluşmaktadır.Bu çalışma, özellikle Fas ve Türkiye’yi karşılaştırarak bu temel SKH’lerden biri olan 13. iklim eylemine odaklanmaktadır. Her iki ülke de üst düzey gönüllü ulusal gözden geçirmelere (2019’da Türkiye ve 2020’de Fas) katılarak sürdürülebilir kalkınmaya olan bağlılıklarını göstermişlerdir. Google Scholar aracılığıyla yapılan bir literatür taraması, 2015’ten 2023’e kadar yapılan araştırmalarda önemli bir büyüme olduğunu ortaya koyarak alanın genişlemesini ve çeşitliliğini gözler önüne sermektedir. İnceleme, bölgesel ve dilsel farklılıkları yakalamak için çok dilli kaynakları (Fransızca, İngilizce ve Türkçe) içermektedir.Çalışmada R programlama dili kullanılarak, Fas ve Türkiye’ den elde edilen su ve sera gazları veri setleri kullanılmış ve veri madenciliği çalışması yapılmıştır. Bu kapsamda tanımlayıcı istatistik yöntemle elde edilen sonuçlar ve grafikler yorumlanmıştır.