Nakşi usulde bir zikir metodu olarak: “Sohbet-i Şerif”

Abstract

Tarikatler dediğimiz, amacı insan yetiştirmek olan manevi mektepler bu amacı gerçekleştirmek için farklı metotlar işe koşarlar. Bu metotlardan birisi de Nakşi usulde önemli bir yer tutan hatta zikrin altında sıralanabilen: “Sohbettir.” Bilindiği üzere Nakşi ekol, tarikat tasnifinde ruhani tarikatler bahsinde yer alan, müridin ruhi letaiflerini geliştirmeyi önceleyen bir ekoldür. Bu sebeple nefsi ıslah için diğer tariklerde mevcut bulunan çilevi pratiklere pek değer verilmez. Nafile ibadetler, sohbet, hatme ve rabıta Nakşi ekolun ayırt edici amellerindendir. Tarikatın kurucusu olan Bahaeddin Nakşibend: “Bizim yolumuz sohbettir” buyurarak sohbettin ne denli önemli olduğunu gözler önüne sermiştir. Kuran’da birçok ayeti kerimede salihlerle birlikte olmanın gerekliliğinden bahseder. Bunun yanı sıra zalimlerle, fasık ve mücrimlerle beraber bulunulmaması hususunda ikazda bulunur eder. Nebevi eğitim metodu da olan sohbet, nefsini kemale erdirmiş olan şeyh efendinin uhdesinde mevcut bulunan feyzin ve maneviyatın muhtaç olan müride aktarmasıdır. Bahse konu bu ruhî alışveriş için kelam asgari şart değildir. Hiç konuşulmayan meclislerde salih insanlara yakın bulunmak da sohbetten bir cüz sayılmıştır. Bu bağlamda Beyazıd-ı Bistâmî: “Bizim sukutumuzdan bir şey anlamayan, sohbetimizden de bir şey anlamaz.” diyerek asıl işlevsel olanın gönülden gönüle kurulan bir rabıta bağı olduğundan dem vurur. Amacı insanı yetiştirmek olan bu manevi mektepler ahlak-ı hamidiye’ye yani övülmüş ahlak seviyesine ulaşımın yanında yakîn’ın artmasını, ihlas ve ihsanın gerçekleşmesini sağlamayı amaçlar. Bu iş için nafile ibadetler ve onlardan farklı olarak pasif bir hüviyet arz eden sohbet kullanılır. Ancak iş hiç de göründüğü gibi değildir. Gözler göremese de meydanda pek şiddetli ve latîf bir mukabele edimi gerçekleşmektedir. Bu sayede mürid zikir ve nafile ibadetle elde edeceğini sohbet meclisinde samimi bir gönül ile sadece oturmayla elde edebilir.Spiritual schools, which we call sects, whose aim is to educate people, use different methods to achieve this goal. One of these methods is "conversation", which has an important place in the Nakshi method and can even be listed under dhikr. As is known, the Nakshi school is a school that is included in the spiritual sects category in the sect classification and prioritizes developing the spiritual subtleties of the disciple. For this reason, the ascetic practices available in other orders for self-correction are not given much value. Nafilah prayers, conversation, hatme and rabita are among the distinctive deeds of the Nakshi school. Bahaeddin Nakshibend, the founder of the sect, revealed how important conversation is by saying, "Our way is conversation." Conversation, which is also a method of prophetic education, is the transfer of the blessings and spirituality of the Sheikh Effendi, who has perfected his soul, to the disciple in need. Kalam is not the minimum requirement for this spiritual exchange. Being close to righteous people in assemblies where there is no conversation is considered a part of conversation. IBeyazıd-ı Bistâmî said: "He who does not understand anything from our silence will not understand anything from our conversation." By saying this, he points out that what is truly functional is a bond of connection established from heart to heart. For this purpose, supererogatory prayers and, unlike them, conversation, which has a passive nature, are used. However, things are not as they seem. Even though the eyes cannot see, a very intense and subtle response is taking place in the square. In this way, the disciple can achieve what he can achieve through dhikr and voluntary worship by simply sitting in the conversation assembly with a sincere heart.