Farklı mürdümük (Lathyrus sativus L.) genotiplerinin kuru ot verimi ve kalitesi

Abstract

Baklagiller familyasında yer alan mürdümük (Lathyrus sativus L.) kısa vejetasyon süresine sahip olup, kuraklığa karşı toleransı oldukça yüksektir. Mürdümük hayvan besleme, hayvan sağlığı, hayvansal ürünlerin verim ve kalitesi açısından önem teşkil etmektedir. Bu çalışma farklı mürdümük genotiplerinin kuru ot verimi ve kalitesinin belirlenmesi amacıyla yürütülmüştür. Denemede 12 adet mürdümük genotipi (Gap Mavisi, İptaş, Karadağ, 1603, 2006, 2401, 4301, 4403, 5001, 6408, 6410 ve S3) kullanılmıştır. Çalışma Bilecik ekolojik koşullarında 2 yıl süreyle (2022 ve 2023) ve Tesadüf Blokları Deneme Desenine göre 3 tekrarlı yürütülmüştür. Çalışmada bitki boyu, kuru ot verimi, ham protein oranı, asit deterjanda çözünmeyen lif (ADF), nötr deterjanda çözünmeyen lif (NDF), besin elementi (K, P, Ca ve Mg), ham kül oranı, kondanse tanen, toplam flavonoid, toplam fenolik, radikal kovucu aktivite (DPPH), toplam alkaloit ve ODAP (N-oxalyl-L-alpha,beta-diaminopropionic acid) içerikleri belirlenmiştir. İki yıllık sonuçlara göre; genotiplerin kuru ot verimi 3.00-4.55 t ha-1 arasında değişmiştir. En yüksek ham protein oranı 1603 (%19.44), 2006 (%20.00), 2401 (%19.82) ve 6410 (%19.28) genotiplerinde belirlenmiştir. Genotiplerin kondanse tanen içeriği %1.03-1.40, toplam fenolik içeriği 48.99-66.79 mg GA g-1, toplam flavonoid içeriği 47.02-62.65 mg GA g-1 ve DPPH içeriği %47.25-62.51 arasında olmuştur. ODAP içeriği bakımından 2006 (2.20 mg g-1), 2401 (2.00 mg g-1), 5001 (1.32 mg g-1) ve 6408 (1.77 mg g-1) populasyonları istenen seviyede olmuştur. Yağışa bağlı koşullarda 12 adet mürdümük genotipinin kaba yem verimi ve bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi amacıyla yürütülen bu çalışma sonucunda genotipler arasında kuru ot verimi bakımından farklılıklar oluşmamışken, kalite özellikleri çalışmanın yürütüldüğü ekolojide öne çıkan genotibin/genotiplerin belirlenmesine yardımcı olmuştur. Buna göre, yem kalitesi baz alındığında 2006, 2401, 5001 ve 6408 populasyonları diğer genotiplere göre daha üstün perfomans sergilemiş olup, bölge için ümitvar gözükmektedirlerdir. Ayrıca ön planda olan bu populasyonlar ıslah materyali olarak da değerlendirilebilir.A member of the Fabaceae, grass pea (Lathyrus sativus L.) has a short vegetation time and is highly drought-tolerant. The grass pea is important in terms of animal nutrition, animal health with yield and quality of animal products. This study aimed to determine the hay yield and quality of different grass pea genotypes. The twelve grass pea genotypes (Gap Mavisi, İptaş, Karadağ, 1603, 2006, 2401, 4301, 4403, 5001, 6408, 6410 and S3) were used in the study. The experiment was conducted under the ecological conditions of Bilecik for a period of 2 years (2022 and 2023) and 3 repetitions in the Randomized Block Design. The plant height, hay yield, crude protein ratio, acid detergent fiber (ADF), neutral detergent fiber (NDF), mineral contents (K, P, Ca, and Mg), crude ash ratio, condensed tannin, total flavonoid, total phenolic, radical scavenging activity (DPPH), total alkaloid, and ODAP (N-oxalyl-L-alpha, beta-diamino propionic acid) contents were determined in this study. According to two-year results, genotypes hay yield ranged between 3.00-4.55 t ha-1. The highest crude protein ratio was determined in 1603 (%19.44), 2006 (%20.00), 2401 (%19.82), and 6410 (%19.28) genotypes. The condensed tannin content of the genotypes was 1.03-1.40%, total phenolic content was 48.99-66.79 mg GA g-1, total flavonoid content was 47.02-62.65 mg GA g-1, and DPPH content was between 47.25-62.51%. The populations of 2006 (2.20 mg g-1), 2401 (2.00 mg g-1), 5001 (1.32 mg g-1), and 6408 (1.77 mg g-1) were at the desired level in terms of ODAP content. As a result of this study, which was carried out to determine the forage yield and some quality traits of 12 grass pea genotypes under rain-dependent conditions, there was no difference in hay yield between the genotypes, while the quality traits helped determine the prominent genotype(s) in the ecology where the study was conducted. Accordingly, the 2006, 2401, 5001 and 6408 populations have shown superior performance compared to other genotypes in terms of forage quality and seem promising for the region. Besides, these prominent populations can also be evaluated as breeding material.