Şair İbn Düreyd’in Lâmiyye’sinde Sosyal Hiciv

Abstract

İnsan yaşadığı olumsuzluklar karşısında -bir şekilde- tepki göstermek ister. Bu tepki, kimi zaman karşı karşıya kalınan sorunların yaratıcıya arz edilip çözümünü istemek şeklinde olur ki bu, “dua”dır. Ama çoğu zaman da insan, aciz tabiatından dolayı şikâyet etmekle teselli bulur. Sorunlar ya da sorunlara neden olan kişiler karşısındaki işte bu “şikâyet” tepkimiz edebiyatta hiciv olarak kendini göstermektedir. Alaycı, kınayıcı, küçümseyen, kimi zaman da komediye dönüşen hiciv metinleri, sadece kişileri hedef alan değil, aynı zamanda toplumları da eleştiren yazınsal ürünlere dönüşebilmektedir. Şair, düzeltmesi elinden gelmediği sosyal sorunları edebi gücünü kullanarak abartılı bir surette “göstermeye” ve yaşadığı toplumunun insanlarını bu sorunlara karşı “duyarlı olmaya” davet etmektedir. Anlatmaya çalıştığımız edebi sorumluluğu taşıyan Arap şairlerinden biri de İbn Düreyd’dir. Arap edebiyatı alanındaki çalışmaları, asırlar boyu “kaynak” olan İbn Düreyd’in divanında yer alan “Lâmiyye” kasidesi, şairin yaşadığı toplumda gördüğü ahlaki yozlaşmalardan biri olan “dedikodu” olgusunu ele almaktadır. Bu makalede, insanları arkasından çekiştirmek için onların arkalarını dönmelerini bekleyen güler yüzlü “dedikodusever” kesimi hedef alan hicviye, içerik bakımından incelenecektir.

Abstract The human wants to react in some way to the negative. This reaction is sometimes called “prayer by asking the creator for the solution of the problems faced. But often people find solace in complaining about their helpless nature. This “complaint” response to the problems or the people who caused the problems manifests itself as a satire in literature. The satirical texts, which are cynical, condemning, condescending, and sometimes transformed into comedy, can turn into literary products that not only target individuals but also criticize societies. The poet invites exaggerated “demonstration of the social problems that he cannot correct, using his literary power and” sensitivity to the people of his community. One of the Arab poets carrying literary responsibility is Ibn Durayd. Ibn Durayd's Lamiyya, which has been the source of Arabic literature for centuries, deals with the phenomenon of“ gossip olan, one of the moral degenerations that the poet sees in his society. In this article, this satirical target, which is aimed at the us gossip-lovers who expects people to turn their backs to attract people, will be examined in terms of content.