AZİYADE ROMANINDA TEMATİK ÇERÇEVE VE TEVFİK FİKRET’İN AZİYADE ‘YE GETİRDİĞİ ELEŞTİRİLER

Abstract

Tevfik Fikret, Pierre Loti’nin otobiyografik romanlarından biri olan ve hikâyesi Selanik veİstanbul’da geçen romanı Aziyade hakkında Servet-i Fünûn dergisinde Musâhabe-iEdebiyye başlığı altında iki yazı kaleme almıştır. Bu yazılarda Tevfik Fikret, Avrupa’nınŞarkı tanımadığından, Pierre Loti’nin de Türklerin âdet ve ahvalini bilmediğindenbahsetmektedir. Loti’nin Türk diline dair herhangi bir malumatı olmadığı için romandasarf edilen Türkçe cümlelerin bozukluğu dile getirilmektedir. Yapılan eleştirilerde dilhassasiyetinin yanı sıra Loti’nin yaşadıklarının bir ahlak problemi doğurduğu davurgulanmaktadır. Osmanlı coğrafyasında yaşayan gayrimüslim ve Müslüman kadınlarhakkında ileri sürülen ifadelerin Tevfik Fikret’teki karşılığı Loti’nin ahlaksızlığımeşrulaştırdığıdır. Aziyade romanının kurgusu da inandırıcılık açısından sorgulanmaktave Pierre Loti’nin olması mümkün görünmeyen hadiseleri hakikatmiş gibi anlattığı dilegetirilmektedir. Bu makalede Pierre Loti’nin hayatı, mizacı ve eserleriyle birlikte Aziyaderomanının temaları ele alınmakta ve Tevfik Fikret’in söz konusu iki yazısıdeğerlendirilmektedir.