SURİYE’NİN KUZEYİNDEKİ TÜRKMEN YERLEŞMELERİNİN TARİHÎ ALTYAPISI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Abstract

MÖ 6 binlerden beri yerleşim yerlerinin bilindiği Kuzey Suriye topraklarında Sümer, Ebla, Asur, Akad, Yamhad, Hurri, Hitit, Fenike, Babil, Pers, İskender, Roma, Bizans egemenlikleri yaşanmış ve Halife Ömer döneminde de İslam topraklarına katılmıştır. Emeviler devrinde İmparatorluk merkezi olan Suriye Abbasîler devrinde bu özelliğini kaybetmiştir. Emevilerin kısmen Abbasilerin ise ordu ve devlet idaresinde tamamen yararlandığı Türklerden Tolunoğlu Ahmet ve İhşit Muhammed gibileri Kuzey Suriye’ye de hâkim olan devletler kurdular. Onların dışında bu bölge Hamdani, Fatımi ve Mirdasi gibi hanedanlıkların mücadele alanı oldu. Ta ki Türklerin gelişine kadar.. Türklerin ilk toplu girişi Selçukluların Ortadoğu ve Anadolu’ya girişiyle gerçekleşti. Ağırlıklı olarak Oğuzların oluşturduğu bu kitlelerin Müslümanlaşanlarına Türkmen denildi. Büyük Selçuklular ve Suriye-Filistin Selçuklularının ardısıra gelen Artuklular, Zengiler ve Eyyübiler de Selçuklu devlet geleneğini sürdürdüler. Cengiz Han baskısından dolayı Orta Asya’dan Ortadoğu’ya yeni bir göç dalgası yaşandı. Türkmenlerin öncülüğündeki bu göçe zamanla bu bölgede devletleşen Moğollar da katıldı. Memlüklerin 2,5 asırlık bir düzen kurduğu Suriye topraklarının kuzeyi Dulkadiroğlu, Ramazanoğlu, Karakoyunlu ve Akkoyunlu gibi Türk beylik ve devletlerinin mücadele alanı oldu. Sonrasında ise Osmanlılar eski-yeni bütün rakipleri ekarte ederek 4 asırlık bir düzen sağlayarak bölgeyi istikrara kavuşturdular.