Türkiye’de eğitim sektöründe iş kazalarının nedenleri: İş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinin yeterliliği üzerine değerlendirme

Abstract

Bu araştırma, eğitim kurumlarında iş sağlığı ve güvenliği (İSG) uygulamalarının mevcut durumunu ayrıntılı biçimde incelemekte, mevzuat kaynaklı yükümlülüklerin sahadaki yansımalarını ve uygulamadaki aksaklıkları değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Araştırmanın temel gayesi, okul ve üniversite düzeyinde yürütülmekte olan İSG faaliyetlerinin yapısal, yönetsel ve kültürel boyutlarını açığa çıkarmak, kurumların karşılaştığı risk alanlarını tespit etmek ve bu uygulamaların etkili hale getirilmesine yönelik öneriler sunmaktır. Bu kapsamda, özellikle 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu çerçevesinde eğitim kurumlarına yüklenen sorumlulukların ne ölçüde hayata geçirilebildiği analiz edilmektedir. Yöntem olarak niteliksel literatür taraması benimsenmiş, akademik yayınlar, resmi mevzuat kaynakları ve örnek vaka analizleri detaylı biçimde incelenmiştir. Araştırma bulgularına göre, eğitim kurumlarında karşılaşılan temel sorunlar arasında yapısal altyapı eksiklikleri, görev tanımlarındaki belirsizlik, personel yetersizliği, koruyucu ekipman eksikliği ve denetim mekanizmalarının işlevselliğini yitirmiş olması öne çıkmaktadır. Çalışanların İSG farkındalık düzeyinin düşük olması ve eğitimlerin yetersizliği de uygulamaların verimliliğini azaltmaktadır. Psikososyal risk faktörlerinin göz ardı edilmesi, kurum içi destek sistemlerinin yetersizliği ve kriz yönetimi eksikliği, güvenli çalışma ortamı oluşturulmasını engellemektedir. Tüm bu bulgular ışığında, eğitim kurumlarında İSG uygulamalarının mevzuat uyumu temelinde değil, katılımcı, sürdürülebilir ve kurumsal kültüre entegre bir yaklaşım temelinde yeniden yapılandırılması gerekmektedir.

This study extensively examines the current state of occupational health and safety (OHS) practices in educational institutions, aiming to assess the practical implementation of legal responsibilities and the shortcomings in execution. The primary objective is to reveal the structural, managerial, and cultural dimensions of OHS activities conducted at schools and universities, to identify risk areas, and to offer actionable recommendations for improvement. In particular, the research analyzes how effectively the obligations imposed by Law No. 6331 are being implemented in real educational settings. A qualitative literature review methodology was adopted, including analysis of academic publications, regulatory texts, and detailed case examples. According to the findings, significant challenges in educational institutions include deficiencies in structural infrastructure, ambiguous job descriptions, insufficient staffing, lack of protective equipment, and poorly functioning inspection systems. Furthermore, the lack of OHS awareness among staff and the inadequacy of training programs reduce the overall efficiency of safety measures. The negligence of psychosocial risk factors, absence of institutional support systems, and lack of crisis preparedness prevent the creation of a secure work environment. Based on these results, it is suggested that OHS practices in the education sector must be reconstructed through a participatory, sustainable, and institutionally integrated approach, rather than relying solely on formal legal compliance.