Kozmetik sektöründe kullanılan ambalajların yaşam döngüsünün değerlendirilmesi

Abstract

Termoplastiklerin yaygın kullanıldığı alanlardan biri kozmetik sektörüdür. Kozmetik sektöründe özellikle ürünlerin ambalajlanmasında yoğun olarak tercih edilmektedir. Ambalaj üretim süreçleri yüksek enerji tüketimi nedeniyle çevresel sürdürülebilirlik üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Çalışmada şampuan şişesinin ISO 14040 ve ISO 14044 standartlarına göre beşikten mezara yaşam döngüsü analizi yapılarak çevre ve insanlar üzerindeki etkileri incelenmiştir. Kapsam 2 ve kapsam 3 dahilinde hammadde ve yardımcı malzemelerin üretimi ve taşınması kullanılan enerji, üretim süreci (şişe kalıbı dahil, kapak kalıbı hariç), geri dönüşüm, şişelerin müşteriye taşınması, çıkan atıkların taşınması ve bertarafı, ürünlerin ömrünü tamamladıktan sonra bertarafı sisteme dahil edilmiştir. Bir adet şampuan şişesinin çevresel etkilerini değerlendirmek amacıyla IDEMAT2025 data seti kullanılarak karbon ayak izi, ekolojik maliyeti, kümülatif enerji ihtiyacı, ReCiPe2016 ve TRACI 2.2 metodlarıyla etki kategorileri analiz edilmiştir. Bir adet şampuan şişesinin karbon ayak izi değeri 15,13 kg CO2 eşd. ve ekolojik maliyeti 3,8 Euro olarak belirlenmiştir. Şampuan şişesinin çevresel ayak izi 9,7. 10-4 Pt’dır. ReCiPe 2016 metoduna göre şampuan şişesinin fosil kaynaklı enerji tüketimi nedeniyle iklim değişikliğinin insan sağlığını olumsuz etkilediği ve ince partikül madde oluşumunun yoğun olduğu tespit edilmiştir. TRACI 2.2 metoduna göre kimyasal çevresel etkileri analiz edildiğinde ekotoksisite etkisinin 23,60 CTUe, ozon tabakasının incelmesine etkisi 23,23 CFC-11 eq ve küresel ısınma etkisinin 3,24 kg CO2 eşd., fosil yakıt tüketiminin 6,14 MJ olduğu gözlenmiştir. Sonuç olarak, ürünün tüm yaşam döngüsü boyunca çevre ve insanlar üzerindeki etkileri kapsamlı bir şekilde değerlendirilerek çevresel sürdürülebilirlik açısından önemli göstergeler ortaya konmuştur.One of the common application areas of thermoplastics is the cosmetics industry, where they are particularly preferred for product packaging. Packaging production processes have a significant impact on environmental sustainability due to their high energy consumption. In this study, a cradle-to-grave life cycle analysis of a shampoo bottle was conducted in accordance with ISO 14040 and ISO 14044 standards to examine its effects on the environment and human health. Within the scope of Scope 2 and Scope 3, the system boundaries included the production and transportation of raw materials and auxiliary materials, the energy used, the production process (including the bottle mold but excluding the cap mold), recycling, transportation of bottles to customers, transportation and disposal of waste, and end-of-life disposal of the products. To assess the environmental impacts of a single shampoo bottle, the IDEMAT2025 dataset was used to analyze the carbon footprint, ecological cost, cumulative energy demand, and impact categories according to the ReCiPe 2016 and TRACI 2.2 methods. The carbon footprint of one shampoo bottle was determined to be 15,13 kg CO₂ eq., and its ecological cost was calculated as €3,8. The environmental footprint of the shampoo bottle was found to be 9,7 × 10⁻⁴ Pt. According to the ReCiPe 2016 method, it was determined that fossil fuel-based energy consumption contributed to climate change, adversely affecting human health, and that fine particulate matter formation was significant. Based on the TRACI 2.2 method, when the chemical environmental impacts were analyzed, the ecotoxicity impact was found to be 23,60 CTUe, the ozone depletion potential was 23,23 CFC-11 eq., the global warming potential was 3,24 kg CO₂ eq., and fossil fuel consumption was 6,14 MJ.