Fadl Hasan Abbas’ın “Et-Tefsir: Esâsiyyâtuhu Ve İtticâhâtuh” adlı eserin tahlili

Abstract

Bu çalışma, Fadl Hasan Abbas’ın tefsir yönelimi ve ekoller tasnifi üzerine kapsamlı bir inceleme sunarak, İslam düşüncesinde tefsir metodolojisinin gelişimini ve Abbas’ın bu alandaki katkılarını ele almaktadır. Tefsir ilmi, Kur’ân-ı Kerîm’in doğru anlaşılması ve yorumlanması için asırlardır süregelen bir ilmi disiplin olup, tarih boyunca çeşitli yaklaşımlar ve ekoller doğrultusunda şekillenmiştir. Bu bağlamda, Abbas’ın geliştirdiği tasnif sistemi ve metodolojik yaklaşımı, modern tefsir çalışmalarına sunduğu yeniliklerle dikkat çekmektedir. Araştırmanın birinci bölümünde, tefsir kavramının tanımı, tarihsel gelişimi ve temel metodolojik yaklaşımlar ele alınarak, klasik ve modern tefsir anlayışlarının karşılaştırmalı analizi yapılmıştır. “Menâhicü’l-müfessirîn” literatüründe önemli kaynaklar ele alınmış, Fadl Hasan Abbas’ın hayatı ve eserlerine değinilmiştir. Ayrıca, tefsir ekollerinin farklı dönemlerde nasıl şekillendiği, klasik ve modern tasnif sistemlerinin mukayesesiyle birlikte sunulmuştur. İkinci bölümde, Abbas’ın tefsir yönelimleri tasnifi detaylandırılmış, beyânî, fıkhî, akâidî, ilmî, mevzûî ve münharif başlıkları altında analiz edilmiştir. Bu bölümde, Abbas’ın geliştirdiği tasnifin önceki tasnif sistemlerinden farkları ortaya konulmuş, özellikle modern dönemde ortaya çıkan yeni tefsir anlayışlarına yönelik eleştirileri ve önerileri değerlendirilmiştir. Abbas’ın metodolojisinin, İslam dünyasında geleneksel tefsir anlayışlarına nasıl bir katkı sunduğu ve hangi noktalarda yeni açılımlar getirdiği tartışılmıştır. Üçüncü bölümde ise modern dönem müfessirleri ve tefsir ekolleri, Abbas’ın sınıflandırma yöntemi doğrultusunda ele alınarak, onun tespitleri ile çağdaş tefsir çalışmalarına olan katkıları değerlendirilmiştir. Abbas’ın çağdaş tefsir tarihçiliği üzerindeki etkisi, ele aldığı müfessirler, tefsir yöntemleri ve ekolleri ile birlikte analiz edilerek, onun oluşturduğu tasnif sisteminin diğer çalışmalardan nasıl ayrıştığı üzerinde durulmuştur. Çalışmanın sonunda, Abbas’ın tasnif yöntemi doğrultusunda yapılan değerlendirmeler ışığında, tefsir ilmiyle ilgilenen akademisyenlere, araştırmacılara ve öğrenciler için önemli bir kaynak oluşturması amaçlanmıştır. Abbas’ın görüşleri, tefsir ilminin bugünkü gelişim sürecine ışık tutarken, aynı zamanda tefsir metodolojisinin gelecekte nasıl şekilleneceğine dair önemli ipuçları sunmaktadır.

This study presents a comprehensive examination of Fadl Hasan Abbas’s approach to Tafsir and his classification of Tafsir schools, addressing the development of Tafsir methodology in Islamic thought and Abbas’s contributions to this field. Tafsir, as an academic discipline, has been an ongoing effort for centuries to accurately understand and interpret the Qur’an, shaping itself over time through various approaches and schools. In this context, Abbas’s classification system and methodological approach stand out for the innovations they introduce to modern Tafsir studies. In the first section of the research, the definition of Tafsir, its historical development, and fundamental methodological approaches are discussed, along with a comparative analysis of classical and modern Tafsir perspectives. The study explores how Abbas examines the concepts of Rivāyah and Dirāyah Tafsir, and how contemporary exegetes approach Tafsir methodologies. Furthermore, it presents a comparative analysis of how Tafsir schools have evolved in different periods and contrasts classical and modern classification systems. In the second section, Abbas’s classification of Tafsir orientations is detailed and analyzed under the headings of Bayānī, Fiqhī, Aqīdah-based, Scientific, Thematic, and Deviant approaches. This section highlights the distinctions between Abbas’s classification and previous systems, particularly his critiques and recommendations regarding emerging Tafsir methodologies in the modern era. The study also discusses how Abbas’s methodology contributes to traditional Tafsir perspectives in the Islamic world and where it introduces new insights. In the third section, modern exegetes and Tafsir schools are examined in accordance with Abbas’s classification method, and his findings are evaluated in the context of their contribution to contemporary Tafsir studies. The influence of Abbas on contemporary Tafsir historiography is analyzed alongside the exegetes he studied, Tafsir methodologies, and the classification of schools, emphasizing how his classification system differs from previous works. At the conclusion of the study, assessments based on Abbas’s classification method aim to provide a valuable resource for academics, researchers, and students interested in Tafsir studies. Abbas’s perspectives not only illuminate the current trajectory of Tafsir development but also provide critical insights into the future of Tafsir methodology.