XV-XIX. Yüzyıllar Arası Batılı Seyyahların Gözünden Değişen Türk İmgesi, Osmanlı İmparatorluğu, İstanbul ve Ayasofya

Abstract

İstanbul tarihin en eski devirlerinden itibaren dünyanın en önemli şehirlerinden birisi olmuştur. Birçok medeniyete beşiklik etmiş ve bu medeniyetlerden geriye kalan kültür ve tarihi mirası barındırmasıyla da ayrı bir önem taşımıştır. Aynı zamanda Osmanlı Devleti ile diğer devletlerarasındaki diplomatik ilişkilerin şekillenmesinde rol oynayan Batılı seyyahların da uğrak yeri olmuştur. Ayasofya ise Batılı seyyahlar tarafından İstanbul’da ziyaret edilen en ünlü yapı olma özelliğini halen korumaktadır. Bu ziyaretlerin çoğu diplomatik ilişkilerde kullanılacak bilgilerin toplanmasına yönelik olsa da seyyahlar eserlerinde, hayran kaldıkları bu şehrin kalıcı sakinleri olan Türkler hakkında önemli bilgiler aktarmıştır. Pero Tafur, Polonyalı Simeon, Ogier Ghislan Busbecq, Frederick Walpole, Arminius Vámbéry, Mme de Gasparin, ve Henry Fanshawe Tozer gibi Batı dünyası için önemli isimler çalışmada yer alan seyyahlardan bazılarıdır. Bu çalışmada 1500-1950 yılları arasında Osmanlı topraklarına gelen Batılı seyyahların İstanbul, Ayasofya ve Türkleri konu alan seyahatname örnekleri ele alınmıştır. Ayrıca çalışmada Osmanlı Devleti’nin en sancılı yıllarında bu toprakları ziyaret eden seyyahların imparatorluğun genel durumu hakkında yaptıkları çarpıcı açıklamalara ve Sultan II. Mahmut ile Sultan II. Abdülhamit dönemlerine ait kısa bilgiler aktarılmıştır.

Istanbul has been one of the most important cities in the world since the oldest times of history. It has been the cradle of many civilizations and has a special importance with the cultural and historical heritage left over from these civilizations. It has also been frequented by Western travelers who played a role in shaping diplomatic relations between the Ottoman Empire and other states. Hagia Sophia (Ayasofya) is still the most famous building visited by Western travelers in İstanbul. Although most of these visits are aimed at gathering information to be used in diplomatic relations, the travelers in their works conveyed important information about the permanent residents of the city they admire, the Turks. Pero Tafur, Polish Simeon, Ogier Ghislan Busbecq, Frederick Walpole, Arminius Vámbéry, Mme de Gasparin, and Henry Fanshawe Tozer are some of the travelers involved in the study. In this study, the travel book samples of the Western travelers who came to the Ottoman lands between the years 1500-1950 about Istanbul, Hagia Sophia and Turks were discussed. Also in the study, the striking statements made by travelers who visited these lands during the most painful years of the Ottoman Empire and the general situation of the empire and Sultan II. Mahmoud and Sultan II. Abdulhamid brief information about the times of was given.