İş kazası ve meslek hastalıklarında süreç ve sorumlulukların Ceza Hukuku açısından incelenmesi

Abstract

Bu çalışma, iş kazası ve meslek hastalıkları kapsamında ortaya çıkan sürecin ve sorumlulukların Türk Ceza Hukuku açısından değerlendirilmesini amaçlamaktadır. Sanayileşmenin hız kazandığı, çalışma hayatının çeşitlendiği çağdaş dünyada, iş sağlığı ve güvenliği yalnızca bireysel değil, toplumsal ve hukuksal boyutları olan bir sorun alanı hâline gelmiştir. İş kazalarının ve meslek hastalıklarının önlenebilir niteliği, bu olaylar karşısında sadece işverenin değil, aynı zamanda işyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı ve devletin de yükümlülük üstlenmesini zorunlu kılmaktadır. Çalışmada öncelikle iş kazası ve meslek hastalığı kavramları hukuki nitelikleriyle birlikte açıklanmış; ardından 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile Türk Ceza Kanunu’nun ilgili maddeleri çerçevesinde işverenin ve diğer sorumluların cezai yükümlülükleri analiz edilmiştir. Taksirle öldürme ve yaralama suçları, bilinçli taksir, ihmali davranışla suç gibi ceza hukuku kavramları iş sağlığı ve güvenliği bağlamında detaylı biçimde ele alınmış, Yargıtay kararları ışığında uygulamaya dair değerlendirmelere yer verilmiştir. Ayrıca ceza mahkemeleri ile iş mahkemeleri arasındaki ilişki ve bilirkişi raporlarının karar süreçlerindeki etkisi de çok boyutlu olarak irdelenmiştir. Araştırmada, mevcut mevzuatın varlığına rağmen uygulamada karşılaşılan yapısal sorunlara dikkat çekilmiş; cezaların caydırıcılığı, denetim mekanizmalarının işlevselliği ve iş sağlığı kültürünün yerleşmemesi gibi eksikliklerin altı çizilmiştir. Avrupa Birliği mevzuatı ile karşılaştırmalı değerlendirme yapılarak, Türkiye’nin iş güvenliği politikalarında ne yönde gelişim göstermesi gerektiğine dair öneriler sunulmuştur.

This study aims to examine the processes and responsibilities arising from occupational accidents and occupational diseases within the context of Turkish Criminal Law. In today’s industrialized and diversified working life, occupational health and safety have become not only individual but also social and legal issues. The preventable nature of workplace accidents and occupational diseases necessitates not only employer responsibility but also the active involvement of occupational physicians, safety experts, and state authorities. The research first defines the legal nature of occupational accidents and diseases, followed by a detailed analysis of the criminal liabilities of employers and other responsible parties within the framework of Law No. 6331 on Occupational Health and Safety and the relevant articles of the Turkish Penal Code. Criminal law concepts such as negligent homicide and injury, conscious negligence, and omission liability are discussed in detail in the context of occupational safety. In addition, judicial decisions of the Court of Cassation and the interaction between criminal courts and labor courts are examined, along with the influence of expert reports on legal outcomes. The study highlights structural problems encountered in practice despite the existence of legal regulations. Issues such as the lack of deterrence in criminal sanctions, ineffective inspection mechanisms, and the underdevelopment of occupational safety culture are emphasized. A comparative evaluation with European Union legislation is also presented, offering insights and suggestions for improving Turkey’s policies on workplace safety.