Şeyhülislamlığa ait üç numaralı telhis defterinin transkripsiyon ve değerlendirmesi (Vr.96-192)

Abstract

Osmanlı Devleti daha beylik döneminden itibaren siyasi, kültürel, ekonomik ve askeri kurumlarında teşkilatlanma içerisine girmişti. Osmanlı devleti beylikten devlete teşekkül etmesi ile birlikte teşkilatlanma da büyük bir ivme kazanarak bu teşkilatlanma yapısının yelpazesini bir taraftan genişleterek bir taraftan da fetihlerle sınırlarını genişletmiştir. Osmanlı devleti, kurumlarının temellerini atarken hem atalarının mirasını alarak hemde kendinden önceki Türk İslam devletlerinin yapılarından etkilenerek müstesna kurumlarını oluşturmuşlardır. Bu kurumlardan biride İlmiye Teşkilatıdır. İlmiye Teşkilatı 19.yüzyılda reformlarla yenileşme sürecine girmiştir. İlmiye Teşkilatında bu yenileşme hareketleri ile hemen her dönemde bir önceki zaman dilimden daha iyi konuma gelerek hem kendini güncellemiş hemde kendine has yeni bir kurumsallaşma içerisine girmiştir. İlmiye teşkilatı içerisinde yer alan mühim kurumlar; medrese, müderris, kadı, müftü ve şeyhülislamlık kurumlarıdır. Medrese teşkilatının bünyesine baktığımız zaman; müderris, kadı, müftü gibi ulema zümresinin tayin ve terfileri belli bir kıstas'a göre yapılmıştır. "Üç Numaralı Telhis Defteri" ele alındığı zaman müderris, kadı, müftü tayinlerinin yanı sıra paye ve kazalara yapılan tayinlerde görülmektedir.

The Ottoman Statehad got into innovation political,cultrural, economy and military government agenciesfrom begining of principality.Ottoman State, had great improvement on innovation, after being an empire from pricipality.While Ottoman Empire had expanded reconstitution areas, It's borders expanded by new invasions.Ottoman Empire was laying foundations, It constructedinstitutions by taking heritages of Turkish Empires which estaplished before and by affected structures of them. One of these institutionalizations, was İlmiye Organisation. In 19 th century, Central İlmiye Organisation had entered into innovation period with reforms. İlmiye Organisation these reforms,which were composed during that period, had been transfered next period and had been converted a new organization. İlmiye Organisations from inside of imported them ; medrasa, mudarris, kadı, muftiate and shaykh al-islam . When the "Üç Numaralı Telhis Defteri"is examinated; mudarris, kadı and muftiates were made acording to special system.