Halil Hamid’in romanları üzerine bir inceleme

Abstract

Hem Meşrutiyet hem de Cumhuriyet Dönemi yazarlarından olan Halil Hamid (Altay), özellikle kadın ve aile üzerine çalışmalarıyla tanınır. Meşrutiyet sonrasında kaleme aldığı çocuk hikâyeleri ve polisiyelerin yanı sıra popüler aşk romanları da yazan Halil Hamid’in ismine edebiyat tarihlerinde sık rastlanmaz. Uzun yıllar öğretmenlik yapan, tercüme ve telif eserlerinin yanı sıra gazete ve dergilerde de yazıları yayımlanan Halil Hamid, Meşrutiyet Dönemi’nin ihmal edilen yazarlarındandır. Bu çalışmada Halil Hamid’in Anlaşılmayan Kadın ve Ölmeyen Aşk adlı popüler aşk romanları ile Küçük Polis Hafiyesi Serisi kapsamında kaleme aldığı Çalınmış Gerdanlık ve Çocuk Hırsızı adlı uzun hikâyeleri incelenmiştir. Meşrutiyet Devri’nde yaygınlık kazanan popüler aşk romanları ve polisiyelerin örnekleri olarak değerlendirilebilecek bu eserler henüz Latin harflerine aktarılmamıştır. Her ikisi de hatıra türünün imkânlarıyla kurgulanan aşk romanlarında romantik karakterlerin imkânsız aşkları anlatılır. Bu eserlerden Anlaşılmayan Kadın’da platonik bir âşığın iç dünyasındaki çalkantılar öne çıkarken Ölmeyen Aşk’ta öğrencisine âşık olan öğretmenin ızdırabı konu edinilir. Her iki romanda da âşıkların karşısına rakipleri çıkar ve romanlar geleneksel aşk hikâyelerine yaklaşır. Anlaşılmayan Kadın’ın başkişisi Tarık çözümü romantik hislerle kaçmakta bulurken Ölmeyen Aşk’ın başkişisi Macit romantiklikle gerçekçilik arasında sıkışıp kalır. Bu hâliyle Ölmeyen Aşk, romantizm-realizm çatışmasını işleyen özgün bir roman olarak değerlendirilebilir. Halil Hamid’in polisiye eserleri ise daha çok çocuklara yönelik bir içeriğe sahiptir. On üç yaşındaki Feridun’un hırsızları yakalamak için iz sürmesi ve polislere yardım etmesini anlatan bu eserlerde yazarın öğretmen kimliği ön plandadır.