Halk anlatılarının güncellenmesi bağlamında Oğuz Kağan Destanı (1923-2021)

Abstract

Oğuzname geleneğine ait kültürel anlatılardan biri olan Oğuz Kağan Destanı, Türk destan kültürünün dikkate değer metinlerinden biri kabul edilmektedir. Söz konusu destan, gerek Türklerin efsanevi hükümdarı olarak takdim edilen Oğuz Kağan’ın cihan hâkimiyeti idealini yansıtması gerekse mitolojik ve epik düşünceye ait birtakım motifleri içermesi sebebiyle diğer destanlardan ayrılmaktadır. Günümüze değin yerli ve yabancı araştırmacıların ilgisine mazhar olan destanla ilgili hatırı sayılır sayıda bilimsel çalışma yapılmıştır. Fakat bu çalışmalar, daha ziyade destanın dil ve muhteva özellikleri üzerinde yoğunlaşmıştır. Öte yandan destan, Türk edebiyatında özellikle Cumhuriyet döneminde halk anlatılarının yeniden yazımı sürecinde yazar ve şairler tarafından güncelleme faaliyetlerini konu edilmiştir. Buna göre yeniden yorumlanan destanın uyarlama/metinlerarasılık işlemine bağlı olarak kimi zaman muhteva ve motif yapısının değiştiği, yeni bir metin olarak kurgulandığı görülmektedir. Bu bakımdan Oğuz Kağan Destanı’nın, halk anlatılarının yeniden yazım sürecinde kaleme alınan metinlerle mukayese edilmesi önem arz etmektedir. Bu çalışmada, Oğuz Kağan Destanı’nın 1923-2021 yılları arasında roman, hikâye, masal, şiir ve piyes türlerinde ele alınan edebî metinleri incelenecektir.Oghuz Kagan Epic, one of the cultural narratives belonging to the Oghuzname tradition, is considered one of the remarkable texts of Turkish epic culture. The epic in question differs from other epics because it contains both the ideal of Oghuz Khan, who is presented as the legendary ruler of the Turks, and some motifs belonging to mythological thought. Until today, a considerable number of scientific studies have been conducted on the epic, which has attracted the attention of local and foreign researchers. However, these studies have mostly focused on the language and content features of the epic. On the other hand, the epic has been the subject of updating activities by writers and poets in the process of rewriting folk narratives in Turkish literature, especially in the Republican period. Accordingly, it is seen that the content and motif structure of the reinterpreted epic sometimes changes depending on the adaptation / intertextuality process and is constructed as a new text. In this respect, it is important to compare Oğuz Kağan Epic with the texts written in the process of rewriting folk narratives. In this study, the texts of the Oghuz Kagan Epic between 1923-2021 in the genres of novel, story, fairy tale, verse and theater will be examined.