Bir Bibliyometrik Analiz Örneği: Ulusal Tez Merkezinde İbn Hacer el-Askalânî’yi Konu Edinen Lisansüstü Tezler

Abstract

Yaptığı çalışmalarla İslami ilimlerin anlaşılmasına katkı sağlayan ve kendisinden sonra gelen âlimleri etkileyen ilim adamlarından birisi olan İbn Hacer el-Askalânî (v. 852/1449), ülkemizde 2013 yılından sonra her yıl, lisansüstü alanda konu olarak çalışılmıştır. Ona dair araştırılmayı bekleyen malzemeler; onun hayatının, eserlerinin ve fikirlerinin akademik ilim mirasımıza kazandırılması yönündeki ihtiyacı ortaya koymaktadır. Bu çalışmada, Türkiye’deki lisansüstü tezlerde İbn Hacer’e dair veriler tespit edilip, bunların bibliyometrik analizi ve değerlendirmesi yapılmaya çalışılmıştır. Amaç; ülkemizde ilk defa İbn Hacer üzerine literatür bilgisi sunan ve İbn Hacer’e dair yapılacak lisansüstü tezlerde ya da çalışmalarda yardımcı olabilecek yol haritası niteliğinde bir bibliyometrik analiz hazırlamaktır. Çalışma da cevap aranan sorular: İslam ilim geleneğini uzun yıllar düşünceleriyle etkileyen ve çok yönlü bir alim olan İbn Hacer’eTürkiye’deki lisansüstü tezlerde ne kadar ilgi gösterilmiştir? İbn Hacer’in kendisini veya eserlerini konu edinen tezlerin alanlara göre dağılımı, yıl ve tür bazlı verileri, yazar ve danışman bilgileri, tezlerdeki anahtar kelime ve başlıklarda tercih edilen kavramlar, tez yazarlarının yerli ve yabancı kaynaklardan faydalanma oranı nedir? İbn Hacer’in Buhari şerhi Fethu’l-bârî’si başta olmak üzere önde gelen eserleri kaç tezde, hangi başlıklarla ele alınmıştır? Bunları cevaplamak için gerekli veriler; “YÖK Ulusal Tez Merkezinin” veri tabanından elde edilmiştir. Bu çalışmada bibliyometrik analiz; performans analizi ve bilimsel haritalama yöntemi kullanılarak oluşturulmuştur. Sonuç olarak; günümüze kadar İbn Hacer ve eserlerine dair, 28 yüksek lisans ve 8 doktora tezi olmak üzere toplamda 36 lisansüstü tez tespit edilmiştir. Ayrıca söz konusu tezlerin %83’ünün Temel İslam Bilimleri Hadis Bilim Dalına yönelik olduğu ve İbn Hacer’in eserleri içerisinde en çok “Fethu'l-bârî”, “el-İsâbe”, “Bulûgu’l-merâm” ve “Nuhbetü’l-fiker”in tezlere konu edildiği gibi bilgilere ulaşılmıştır.