Türkiye Buğday Tarımında Sürme Hastalığı ve Biyoteknolojik Mücadele

Abstract

Buğday tarımı yapılan birçok ülkede farklı türlerle temsil edilen ve ciddi ürün kaybına neden olan sürme hastalığı, ülkemizde iki mantar türü ile (Tilletia foetida (Wallr.) Liro ve Tilletia caries (DC.) Tul.) temsil edilmektedir. Günümüzde bu hastalıkla mücadelede en yaygın yöntem hala kimyasal ilaç uygulamasıdır. Kimyasal ilaç uygulamaları hem ekonomik, hem de ekolojik olarak birçok dezavantaja sahiptir. Ayrıca, uygulanan ilaçlar hastalık etmeninin populasyonlarında dirençli olanların seçilimine ve hastalığın ilaca dayanıklı formlarının yaygınlaşmasına neden olmaktadır. Hastalıkla mücadelede dirençli buğday çeşitlerinin geliştirilmesi bu nedenle daha fazla önem kazanmaktadır. Klasik ıslah çalışmalarının zahmetli olması ve uzun zaman alması, hastalıkla mücadelede yeterli olmamaktadır. Buğday ıslah çalışmalarının moleküler ve biyoteknolojik uygulamalarla desteklenmesi sayesinde daha kısa sürede ve etkili sonuçlar alınmakta, dirençli buğday çeşitleri geliştirilmektedir. Biyoteknolojiyle desteklenen yenilikçi ıslah yaklaşımların ülkemizde yaygınlaştırılması ve daha fazla uygulama alanlarına sahip olması gerekmektedir. Buğdaylarda sürme hastalığına karşı dayanıklılık bt (bt1- bt15) genleri ile kontrol edilmektedir. Bu derleme çalışması, sürme hastalığıyla mücadelede güncel bakış açısı kazandırmayı amaçlamaktadır.

Common bunt, which is represented with various species in many countries growing grain and causes large amount of yield loss is commonly represented with two fungus types (Tilletia foetida (Wallr.) Liro and Tilletia caries (DC.) Tul.). Today, the most common way to struggle with this disease is still chemical drug application. Chemical drug applications have many disadvantages, both economic and ecological. Moreover, it is seen that applied drugs cause the forms which are resistant to drugs to spread. So, it becomes even more important to develop grain species which are resistant in struggling with the disease. Since they take a long time and are very demanding, conventional rehabilitation works are not efficient to struggle with the disease. Because grain rehabilitation works are supported with molecular and biotechnological applications, more efficient results have been attained and resistant grain species have been developed. Innovative rehabilitation approaches supported with biotechnology should be generalized and applied in more areas in our country. The resistance of wheat against common bunt is controlled by bt (bt1-bt15) genes. This review article aims at providing a new perspective in struggling with common bunt.