Kutbüddin İznikî’nin mukaddimesi’nin Topkapı nüshası (1b-50b) giriş-metin-çeviri-sözlük

Abstract

Türkçe Anonim İlmihâl Kitabı adıyla kaydedilen yazma, Türkçe ilk ilmihâl örneklerinden Kutbüddin İznikî’ye ait Mukaddime adlı eserin bir nüshasıdır. Bu çalışmada metnin dil özelliklerini belirlemek ve metnin ait olduğu dönemi tanımak amaçlanmıştır. Çalışmanın oluşum seyri şu şekildedir: Önce Arap harfli metin transkripsiyon alfabesiyle latin harflerine aktarıldı. Daha sonra metnin günümüz Türkçesine çevirisi yapıldı. Bu aşamada cümle yapısı ve söz varlığını korumaya özen gösterildi. Çok anlamlılık bağlamında ele alınan sözlük, gramatikal dizini de içermektedir. Metinden elde edilen bulgulara Giriş kısmında yer verilmiştir. Metin, dil özellikleri bakımından Eski Anadolu Türkçesi dönemine aittir. Bu dönemin kendi içinde de gelişim gösterdiği bilinmektedir. Bu bakımdan eseri Eski Anadolu Türkçesinin 15. yüzyıl sonu ve 16. yüzyıl başı arasına konumlandırabiliriz. Çalışma; Eski Türkçe dönemiyle organik bağlarını koparmadığını gördüğümüz şekil özellikleri ve Arapça asıllı bugün Türkçeleşmiş kelimelerin değişim sürecini izleyebilmemiz açısından önem taşımaktadır.

Manuscript written under the name of Turkish Anonymous Book of Catechism is one of the earliest copies of Mukaddime belonging to Kutbüddin İznikî, first samples of Turkish Catchecism. This research aims to identify linguistic characteristics of the text and present an insight idea to the era which the text belongs. This research followed a course, that is, firstly, text has been transformed from Arabic to Latin with the help of transcription alphabet. And then, it has been translated to modern day Turkish. In the process, preserving syntax and vocabulary consistency has been taken care of. Glossary dealing the amphipoly also includes a grammer index. The discoveries from the text are stated in the abstract section. Text belongs to Old Anatolian Turkish era from the perspective of linguistic characteristics. It is also known that this era was developing within itself. As a consequence this manuscript can be placed to the ending of 15th century and begining of 16th century of Old Anatolian Turkish era. This research has a great value because it shows us that formational characteristics haven’t broken off their ties with Old Turkish era and it gives us an opportunity to follow the course which Arabic originated Turkish words has taken.