Kırgız Bilmecelerinde Sovyet İdeolojisinin Etkileri

Abstract

20. yüzyıl siyasi tarihi, önceki yüzyılda bir disiplin olarak ortaya çıkan folklorun gelişim süreciyle yakından ilişkilidir. Bu yüzyılın ilk yarısında teşekkül eden sosyalist ve nasyonalist ideolojilerin hâkim olduğu devletlerin folklora olan yaklaşımları, folklor disiplininin gelişimini etkilemiş, aynı zamanda folklorun farklı amaç ve işlevlerde kullanılabilineceğini göstermiştir. Sosyalizm ve nasyonalizm gibi belli ideolojik kabul ve ideallere dayanan bu devletler, folklorun toplumdaki işlevlerini her zaman için kendi politik hedefleri için bir araç olarak görmüşler, ideolojik tasarım ve tasavvurlarının gerçekleşmesinde veya yaratmak istedikleri toplum kimliğinin teşkil edilmesinde folkloru mükemmel bir kaynak olarak düşünmüşlerdir. Bu durum, folklor ürünlerinin tabii seyrinden uzaklaştırarak farklı niyet ve amaçlara uyumlu, suni metinler yaratılmasına yol açmış, literatürde fakelore teriminin doğmasına sebebiyet vermiştir. Folklorun bu şekildeki ideolojik kullanımı, sosyalist değerleri benimsemiş yeni bir toplum ve birey inşası çabasında olan Sovyetler Birliği’nde de rastlanır. Özellikle kendisine bağlı olan Türk boylarının folklor ürünleri, söz konusu amaçlar doğrultusunda sıkı bir sansür işlemine tabi tutularak rejimin değerleriyle barışık hâle getirilmeye çalışılmıştır. Bu makalede Kırgız sözlü edebiyat türlerinden bilmecelerdeki Sovyet ideolojisinin tesirleri incelenerek muhtevası sosyalist değerlerden oluşan Sovyet folkloru yaratmaya ilişkin politikanın bilmece türüne yansıması, yeni metinlerin kurgulanması ve geleneksel metinlerin yeni değerlere uyarlanması işlenecektirThe political history of the 20th century is closely related to the development period of the folklore that emerged as a discipline in the previous century. The folkloric approaches of the states whose primitive deputies of this century were dominated by socialist and nationalist ideologies have shown that folklore discipline is influential and at the same time different purposes and functions of folklore can be used. These states, based on certain ideological assumptions and ideals such as socialism and nationalism, are always a visual expression of their functions in the society of folklore using their own means. This has led to the creation of artificial texts that are compatible with the content of the cult, different from the natural course of the folklore products, leading to the emergence of false foklore in the literature. It is a coincidence in the Soviet Union that the ideological use of folkloric shaping, the adoption of socialist values, and the construction of a new society and individual. In particular, the folklore products of the Turkish tribes, which are dependent on themselves, have been subjected to a strict censorship process in the direction of the objects in question and tried to be reconciled with the values of the regime. This article examines the influence of the Soviet ideology on the Kyrgyz oral literary genres and explores the reflections of the politics of creating Soviet folklore with its socialist values, the adaptation of new texts or the adaptation of traditional texts to new values.