İnsan kaynakları yönetiminde performans değerlendirme yöntemlerinin etkililiği: Geleneksel ve modern yöntemlerin karşılaştırılması

Abstract

Bu çalışma, performans değerlendirme sistemlerinin çalışanlar üzerindeki etkisini geleneksel ve modern yöntemler perspektifinden karşılaştırmalı olarak incelemeyi amaçlamaktadır. İnsan kaynakları yönetiminin stratejik fonksiyonlarından biri haline gelen performans değerlendirme uygulamaları, yalnızca bireysel verimliliğin ölçülmesinden öte; çalışan bağlılığı, motivasyon, iş doyumu ve örgütsel adalet algısı gibi birçok psikososyal değişken üzerinde belirleyici bir rol oynamaktadır. Araştırmada nitel yöntem benimsenmiş ve fenomenolojik yaklaşım doğrultusunda yarı yapılandırılmış bireysel görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Farklı sektörlerde çalışan katılımcıların deneyimlerine dayalı olarak elde edilen veriler, tematik analiz yöntemiyle değerlendirilmiştir. Analiz sonucunda; değerlendirme sürecine duyulan güven, geri bildirim kalitesi, yöneticilerin sürece yaklaşımı, motivasyonel etkiler ve modern sistemlere yönelik beklentiler olmak üzere beş ana tema belirlenmiştir. Bulgular, geleneksel yöntemlerin genellikle hiyerarşik ve biçimsel uygulamalarla sınırlı kaldığını; buna karşılık modern sistemlerin daha şeffaf, katılımcı ve gelişim odaklı yapılar sunduğunu ortaya koymuştur. Bununla birlikte, sistemin etkili olup olmaması büyük ölçüde yöneticinin tutumuna, iletişim kalitesine ve çalışanın süreci nasıl deneyimlediğine bağlıdır. Bu yönüyle performans değerlendirme, sadece teknik bir uygulama değil, aynı zamanda örgütsel etkileşimin ve çalışan deneyiminin bir yansıması olarak değerlendirilmelidir. Bu çalışma, insan kaynakları uygulamalarında performans sistemlerinin yapısal çerçevesi kadar, uygulama süreci ve algılanış biçiminin de dikkate alınması gerektiğini vurgulayarak, alana hem kuramsal hem pratik katkı sunmayı hedeflemektedir.

This study aims to comparatively examine the impact of performance appraisal systems on employees from the perspectives of both traditional and modern approaches. As one of the key strategic functions of human resource management, performance evaluation practices today extend beyond merely measuring individual productivity; they play a significant role in shaping employee engagement, motivation, job satisfaction, and perceptions of organizational justice. A qualitative research design was adopted, utilizing a phenomenological approach supported by semi-structured individual interviews. Data collected from participants working in various sectors were analyzed through thematic analysis. Five main themes emerged from the analysis: trust in the evaluation process, feedback quality, managerial attitude, motivational outcomes, and expectations regarding modern systems. Findings revealed that traditional methods are often limited to hierarchical and procedural structures, whereas modern systems offer more transparent, participatory, and development-oriented frameworks. However, the effectiveness of any system largely depends on the manager's approach, communication quality, and the employee's subjective experience of the process. Therefore, performance appraisal should not only be regarded as a technical procedure but also as a reflection of organizational interaction and employee perception. This study aims to contribute to the field by emphasizing that both the structural framework and the experiential dimension of performance systems must be considered in the design and implementation of human resources practices.