Atatürk Kitaplığı Muallim Cevdet Yazmaları O.0103 numarada kayıtlı şiir mecmuası (inceleme-metin)

Abstract

Mecmualar eski Türk edebiyatının temel taşlarından biridir. Bu denli öneme sahip olan mecmualardan biri olan Atatürk Kitaplığı Muallim Cevdet Yazmaları O.0103 numarada kayıtlı olan şiir mecmuası, çalışmamızda incelenmiştir. Mecmuada yer alan 33 şairin çoğunluğu 16. yüzyılda yaşamıştır. Toplam 320 şiirin yer aldığı mecmuada en çok şiiri bulunan şairler; Ümîdî, Sāʽî, ʽAzîzî ve Misālî’dir. Mecmuanın orta kısmı genel olarak gazel ağırlıklı olmakla birlikte kaside, tarih ve müfret gibi diğer nazım biçimleri de kullanılmıştır. Mecmuanın derkenar (haşiye) kısmında ise çoğunlukla kasideler bulunmaktadır. Mecmuada orta kısım ve derkenar müstakil olarak kendi içinde bir bütün oluşturmaktadır. Bu nedenle mecmuanın metin kısmı hazırlanırken öncelikle orta kısım tamamen okunduktan sonra derkenarda yer alan şiirlere yer verilmiştir. Bu çalışmada yer alan ve divanı bulunan şairlerin hem divanında hem de mecmuada bulunan ortak şiirler karşılaştırılmış tespit edilen farklılıklar dipnotta belirtilmiştir. Ayrıca yine mecmuada olup divanı olmayan şairler veya şairlerin divanında bulunmayan şiirler makale, tez gibi akademik içerikli diğer çalışmalarda taranarak bulunan farklılıklar yine dipnotta belirtilmiştir. Şairlere, şiirlere, vezinlere ve nazım biçimlerine yer verilen tablolar, grafikler hazırlanmıştır.

The Journals (Mecmualar) are one of the cornerstones of ancient Turkish literature. Our study examines one of the journals that is of such importance, the poem journal, which is registered in the Atatürk Library Muallim Cevdet Manuscripts with the number O.0103. The majority of the poets in the journal lived in the 16th century. There are 320 poems in total most of which are by Umîdî, Sāʽî, ʽAzîzî and Misālî’. Although the middle part of the journal is predominantly ghazal, other verse forms such as “kaside” (haşiye), history and “müfred” have been used. In the rectangular part of the journal, there are very large amounts of “kaside”. The central part and the rectangular section form a whole in itself. For this reason, while the text part of the magazine was prepared, firstly the middle part was completely read and then the poems in the “derkenar” section were handled. In this study, the poems that are found both in the poets’ “divan” and in the journals were compared and differences that were found were indicated in the footnotes. In addition, poems that were present in the journals but did not appear in the “divan” or did not have any “divan”, were scanned in academic studies such as articles and theses and any differences found were mentioned in the footnotes. Tables which include poets, poems, meters and verse forms, were prepared.