Sahih'i Buhârî'nin bab başlıklarındaki fıkhi kaideler

Abstract

Toplumun dinî hayatına yön veren fıkıh ilmi, Buhârî'nin de ilgi duyduğu bilim dallarından biri olmuştur. Sahih hadisleri toplamanın yanı sıra, âyetlerden ve hadislerden fıkhî hükümleri çıkarma girişiminde bulunmuştur. Bunu özellikle eserinde seçtiği bab başlıklarıyla kendisine has bir şekilde okuyucularına sunmuştur. Buhârî'nin fıkhî birikimini, el-Câmiu’s-sahîh'te yer alan bab başlıklarının küllî ve fıkhî kaidelerle olan bağlantısını ortaya koymak amacıyla bu konu ele alınmıştır. Tez, bir giriş ve üç bölümden oluşacak şekilde planlanmıştır. Giriş bölümünde, araştırmanın konusu, önemi, amacı, yöntemi ve kaynakları hakkında bilgi verilmiştir. Birinci bölümde Buhârî'nin hayatına, ilmî şahsiyetine, hoca ve talebelerine, ilmî yolculuklarına, fıkıh ve hadis ilmindeki yerine, eserlerine, el-Câmiu’s-sahîh adlı eserine değinilmiştir. İkinci bölümde ise kaide kavramı, kaide ile ilgili diğer kavramlar, kaidelerin kısımları hakkında bilgi verilmiştir. Tezin ana bölümünü oluşturan üçüncü bölümde ise Buhârî'nin el-Câmiu’s-sahîh'inde yer alan bab başlıkları incelenerek ve diğer kaynaklar taranarak bazı fıkhî ve küllî kaidelere ulaşılmıştır. Buhârî bab başlıklarında fıkhî, küllî kaideleri kullanması ya da bu kaidelere işaret etmesi, Buhârî’nin fıkıh anlayışının şekillenmesine ve fıkhî hükümlerin tespit edilmesine zemin hazırlamıştır. Onun fıkhî görüşü ve konuya yaklaşımı, kendine özgü bir nitelik taşıyarak dikkat çekmiştir.The Islamic jurisprudence science, which guides the religious life of the society, was one of the fields that Bukhari was interested in. In addition to collecting authentic hadiths, he also attempted to derive legal rulings from the Qur'anic verses and hadiths. He presented this, especially in his work, in a unique way through the chapter titles he chose. This topic has been addressed in order to reveal Bukhari's juridical accumulation and its connection with the universal and juridical principles found in the chapters of al-Jami' al-Sahih. The thesis is structured into an introduction and three chapters. In the introduction, information is provided about the subject, significance, aim, methodology, and sources of the research. The first chapter discusses Bukhari's life, his scholarly personality, his teachers and students, his scholarly journeys, his position in jurisprudence and hadith sciences, his works, and his famous work al-Jami' al-Sahih. In the second chapter, the concept of a legal principle (qa'ida), other related concepts, and the sections of legal principles are explained. The third chapter, which forms the main part of the thesis, examines the chapter titles in Bukhari’s al-Jami' al-Sahih and explores various legal and general principles by consulting other sources. Bukhari's use or reference to legal and general principles in the chapter titles of his work laid the groundwork for the formation of his jurisprudential understanding and the determination of legal rulings. His jurisprudential views and approach to the subject have drawn attention due to their unique nature.