CAMELS Değerlendirme Sistemiyle Bankaların Finansal Performanslarının TOPSIS Yöntemiyle Analizi

Abstract

Bankalar ekonomik hayatın en temel kurumlarından birisidir. Bankalarınmali yapılarının doğru ve güvenilir bir biçimde değerlendirilerek, eldeedilen sonuçların sağlıklı bir biçimde ilgili bilgi kullanıcılara sunulmasıgerekmektedir. Çalışmada CAMELS değerlendirme sistemi bileşenlerikullanılarak bankaların finansal performanslarının TOPSIS yöntemiyleanalizi yapılmaya çalışılmıştır. Bu çerçevede Türkiye’de faaliyet gösteren 10bankanın, 10 yıllık verileri kullanılmıştır. Yapılan analiz sonucunda her birbankanın bireysel finansal performans değerleri bulunmuş ve bankalarınındeğerleri birbirleriyle karşılaştırılarak başarı sıralaması yapılmayaçalışılmıştır.ÖzetGünümüzde yaşanan ekonomik değişimler ve artan rekabet koşullarıişletmelerin performanslarını ölçmelerini, değerlendirmelerini ve gereklianalizleri yaparak kararlar almalarını gerektirmektedir. Bankalar, ekonomikhayatın en temel kurumlarından birisidir. Bankalar, finans sektörününönemli kurumlarından olmanın yanı sıra aynı zamanda genel ekonomiiçerisinde de önemli fonksiyonlara sahiptirler. Bu yönüyle bankalarınfinansal performansları ayrı bir önem kazanarak tüm toplumu ve ülkeekonomisini etkilemektedir. Güçlü bir bankacılık sistemi için bankalarınfinansal performanslarının doğru ve güvenilir bir biçimde ölçülüp,değerlendirilerek analiz edilmesi gerekmektedir. Bankaların mali yapılarınındoğru ve güvenilir bir biçimde değerlendirilerek, elde edilen sonuçlarınsağlıklı bir biçimde ilgili bilgi kullanıcılarına sunulması gerekmektedir.Bu çalışmanın amacı ülke ekonomisinde önemli bir yeri olan bankalarıngerek kurumsal gerekse de sektör içerisindeki finansal performanslarınındeğerlendirmesini ve analizini yapmaktır. Bu çerçevede ülkemizde faaliyetgösteren aktif büyüklüklerine göre, ilk 10(on) bankanın, 10(on) yıl için (2008-2017) finansal performansı karşılaştırmalı bir perspektifte değerlendirilmeyeçalışılmıştır. Gerekli olan veriler, Türkiye Bankalar Birliği’nin internetsayfasından elde edilmiştir.Bankaların, performanslarının değerlendirmesinde birçok farklı yaklaşımkullanılmaktadır. Bu çalışmanın konusunu oluşturan bankaların finansal performanslarının değerlendirilmesinde literatürde yaygın olarak kullanılanve ABD’de bulunan denetim otoritelerinin, bankaların denetlenmesinde vemevcut durumlarının tespiti için geliştirmiş olduğu CAMELSDeğerlendirme Sistemi kullanılmıştır. Literatür çalışması yapıldıktan sonrauygulamaya geçilmiştir. Çalışmada, CAMELS (C-Sermaye Yeterliliği, AVarlık Kalitesi, M-Yönetim Kalitesi, E-Kazançlar, L-Likidite, S-PiyasaRiskine Duyarlık) değerlendirme sisteminin 6(altı) bileşeni çerçevesindefinansal oranlar hesaplanmış ve elde edilen oranlar yardımıyla çok kriterlikarar verme teknikleri arasında yer alan TOPSIS (İdeal Çözüme BenzerlikBakımından Sıralama Performans Tekniği) Yöntemiyle bankaların finansalperformansları analiz edilmeye çalışılmıştır.Yöntem iki aşamalı olarak uygulanmıştır. Birinci aşamada; CAMELSdeğerlendirme sisteminde yer alan 6 bileşenden sermaye yeterliliği için3(üç), varlık kalitesi için 4(dört), yönetim kalitesi için 3(üç), kazançlar için3(üç) likidite için 2(iki), piyasa riskine duyarlılık için 2(iki) oran olmak üzeretoplamda 17 oran belirlenmiştir. Belirlenmiş oranlar her yıl için (2008-2017)ayrı ayrı hesaplanmış ve bu oranlar yardımıyla bankaların yıllar itibariylenasıl bir finansal performans başarı sırası gösterdiği TOPSIS yöntemine görebelirlenmeye çalışılmıştır.Bankaların finansal performansı TOPSIS Yöntemindeki aşağıdaki adımlarçerçevesinde gerçekleştirilir.Adım 1: Karar matrisinin oluşturulması,Adım 2: Normalize edilmiş karar matrisinin oluşturulması,Adım3: Ağırlıklandırılmış normalize matrisinin oluşturulması,Adım 4: İdeal (A+) ve negatif ideal (A-) çözümlerinin oluşturulması,Adım 5: İdeal ve negatif ideal noktalara olan uzaklık değerinin belirlenmesi,Adım 6: İdeal çözüme göre yakınlığın hesaplanması ve bankaların finansalperformans puanları ve sıralaması.Çalışma kapsamındaki finansal oranların bankaların finansal performansınıhangi oranda etkilediğine ihtiyaç duyulmuştur. Uzman görüşlerindenyararlanılarak finansal oranların bankaların finansal performansını hangioranda etkilediği belirlenmiştir. Finansal oranların bankaların finansalperformansını etkileme ağırlıklarından hareketle Ağırlıklandırılmışnormalize matrisi oluşturulmuştur. TOPSIS yönteminin son aşamasında iseideal çözüme göre yakınlığın hesaplanması ve bankaların finansalperformans puanları ve sıralaması yapılmıştır. Yapılan analiz sonucunda2017 yılı için bankaların 1(bir) ile 10(on) arasında finansal performanssıralaması ölçülmüştür. “1(bir)” en yüksek performans gösteren banka,“10(on)” ise en düşük performans gösteren bankadır. Denizbank A.Ş. 2017yılı için en yüksek finansal performansı gösteren banka olurken, en düşükfinansal performans gösteren bankanın ise Vakıflar Bankası T.A.O. olduğuölçülmüştür. 2017 yılı için hesaplanmış olan bankaların finansal performans sıralaması diğer yıllar itibariyle hesaplandığında analize konu bankaların 10yıl için ayrı ayrı finansal performans puanları ve başarı sıraları eldeedilmiştir.İkinci aşamada ise; bankaların Genel Toplam Finansal Performansınınölçülebilmesi için çalışmanın birinci aşamasında belirlenmiş olan herbankanın, her yıl finansal performans puan ve başarı sıralamasından yolaçıkarak yeni bir Genel Toplam Finansal Performans Çok Amaçlı KararMatrisi oluşturulmuştur. TOPSIS yöntemi bu aşamada yeniden uygulanarakbankaların 10 yıl sonundaki genel toplam finansal performanslarıhesaplanarak toplamda başarı sırası belirlenmeye çalışılmıştır. İkinciaşamada bankalar için her yılın genel toplam finansal performansı hangioranda etkilediğine ihtiyaç duyulmuştur. Bunun için 10 yılın, her yılınıngenel finansal performansı %10 oranında (toplamda % 100) eşit olarakşekilde etkilediği düşünülerek hesaplama yapılmış ve Ağırlıklandırılmışnormalize matrisi oluşturulmuştur. Çalışmanın son aşamasında ise geneltoplam finansal performans sonuçları ölçülmüş ve genel toplam finansalperformans sıralaması b