Döviz kuru oynaklığının ekonomik büyüme üzerindeki etkisi

Abstract

Bu tez, döviz kuru oynaklığının ekonomik büyüme üzerindeki etkisini araştırmaktadır. Bretton-Woods sisteminin 1973'te çökmesinin ardından dalgalı döviz kurlarının uygulanmaya başlaması küresel finans piyasalarında belirsizliğin artmasına neden olmuştur. Döviz kurlarındaki bu dalgalanma enflasyon, faiz oranları, ticaret dengeleri ve ekonomik büyüme gibi birçok temel makroekonomik göstergeyi etkilemektedir. Bu çalışma, döviz kurlarındaki dalgalanmaların hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ekonomilerde bu değişkenleri nasıl etkilediğini analiz etmeyi amaçlamaktadır. Türkiye ekonomisi örneğinde 2004-2023 dönemine ait yıllık veriler kullanılarak döviz kuru oynaklığının ekonomik büyüme üzerindeki etkisi araştırılmıştır. Döviz kuru oynaklığı, reel efektif döviz kuru verileriyle oluşturulan GARCH (1,1) modeliyle ölçülmüş; ardından ekonomik büyüme üzerindeki etkisi, ARDL (Autoregressive Distributed Lag) modeli aracılığıyla incelenmiştir. Modelde ithalat, ihracat ve enflasyon değişkenleri kontrol değişkeni olarak dâhil edilmiştir. Değişkenlerin durağanlıkları ADF birim kök testi ile test edilmiş, değişkenler arası uzun dönemli ilişki sınır testi yaklaşımı ile analiz edilmiştir. Ayrıca, kısa ve uzun dönem katsayı tahminlerinin kararlılığı CUSUM ve CUSUMSQ testleri ile değerlendirilmiştir. Araştırma, döviz kuru oynaklığı ile makroekonomik performans arasındaki ilişkiyi incelemektedir. Ayrıca, tezde farklı döviz kuru politikalarının oynaklığın olumsuz etkilerini azaltmadaki etkinliği araştırılmaktadır. Bu araştırmanın bulguları, döviz kuru dalgalanmaları ile makroekonomik istikrar arasındaki dinamik ilişkinin daha iyi anlaşılmasına katkıda bulunmaktadır. Sonuçlar, politika yapıcılar için önemli çıkarımlarda bulunmakta ve giderek birbirine daha fazla bağlanan küresel ekonomide döviz kuru risklerini yönetmek ve ekonomik dayanıklılığı artırmak için stratejiler önermektedir.

This thesis investigates the impact of exchange rate volatility on economic growth. The introduction of floating exchange rates following the collapse of the Bretton-Woods system in 1973 has led to increased uncertainty in global financial markets. This fluctuation in exchange rates affects many key macroeconomic indicators such as inflation, interest rates, trade balances and economic growth. This study aims to analyze how exchange rate fluctuations affect these variables in both advanced and emerging economies. In the case of the Turkish economy, the impact of exchange rate volatility on economic growth is investigated using annual data for the period 2004-2023. Exchange rate volatility is measured with the GARCH(1,1) model constructed with real effective exchange rate data, and then its impact on economic growth is analyzed through the ARDL (Autoregressive Distributed Lag) model. Import, export and inflation variables are included as control variables in the model. The stationarity of the variables is tested with the ADF unit root test and the long-run relationship between the variables is analyzed with the bounds test approach. In addition, the stability of short and long-run coefficient estimates is evaluated by CUSUM and CUSUMSQ tests. The research examines the relationship between exchange rate volatility and macroeconomic performance. Moreover, the thesis investigates the effectiveness of different exchange rate policies in mitigating the negative effects of volatility. The findings of this research contribute to a better understanding of the dynamic relationship between exchange rate fluctuations and macroeconomic stability. The results have important implications for policymakers and suggest strategies to manage exchange rate risks and enhance economic resilience in an increasingly interconnected global economy.