Honaz Dağı’nın periglasyal jeomorfolojisi (Denizli)

Abstract

Çalışma kapsamında, Ege Bölgesi’nin en yüksek kütlesi olan Honaz Dağı’nın zirveler kesiminde, periglasyal süreçler ve şekillerin incelenmesi amaçlanmıştır. Buzulların gelişemediği fakat soğuk iklim şartları ve permafrostun etkili olduğu alanlarda, periglasyal süreçler ve bu süreçler sonucunda oluşan periglasyal şekiller meydana gelmektedir. Honaz Dağı 2571 m yükseltisi ile Geç Pleistosen’de (126-11.7 binyıl) kalıcı kar sınırının ortalama 200 m altında kalmıştır. Bundan dolayı, Honaz Dağı buzullaşmaya uğramamıştır. Bununla birlikte, saha buzul çevresi bölgelerde gözlenen periglasyal süreçlerden şiddetli biçimde etkilenmiştir. Halen aktif olarak yaşanan periglasyal süreçler, sahanın zirveler bölümünü büyük oranda şekillendirmiştir. Çalışma kapsamında, Honaz Dağı’nın zirveler bölümü ilk defa detaylı şekilde araştırılıp, periglasyal şekillerin oluşum mekanizmaları ve sınıflandırılması yapılarak haritalanmıştır. Kütle üzerinde periglasyal bölge sınırları içerisinde çemberler, taş kümeleri, girlandlar, şeritli topraklar, konjelifraksiyon yamaçları ile konjeliturbasyon depolarının varlığı ortaya çıkarılarak, periglasyal şekillerin gelişimi morfometrik yöntemler ile açıklanmıştır. Periglasyal şekiller üzerinde iklim faktörünün etkisini belirtebilmek için, sahanın iklim eğilimleri ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Mann-Kendall Testi, Mann-Kendall Sıra İlişki Katsayısı ve Sen Eğilim Testi analizleri yapılarak geçmişten günümüze iklimsel süreçlerin değerlendirmesi gerçekleştirilmiştir. Yıllık donma-çözülme olayları, fiziksel ufalanma, kar örtüsü ve eğim faktörleri şekillerin oluşmasında en önemli etmenlerdir. Kütle üzerinde oluşan şekillerden, çemberler, taş kümeleri, şeritli topraklar ve konjelifraksiyon yamaçları güncel iklim şartları altında gelişimlerine devam etmektedir. Konjeliturbasyon depoları ise geçmiş iklim koşulları altında oluşmuş ve günümüzde hareketsiz durumdadır.

The aim of this study is to investigate the periglacial processes and landforms in the peak section of Honaz Mountain, the highest mass of the Aegean Region. Periglacial processes and periglacial landforms that occur as a result of these processes occur in areas where cold climatic conditions and permafrost are effective but glaciers cannot develop. Honaz Mountain with an elevation of 2571 m remained below the average of 200 m below the permanent snowline in Late Pleistocene (126-11.7 ka). Therefore, Honaz Mountain was not glacial. However, the site was severely affected by the periglacial processes observed in the glacial environment. The periglacial processes, which are still active, have shaped the peaks of the site to a great extent. Within the scope of the study, the peaks section of Honaz Mountain was investigated for the first time in detail and the mechanisms of the formation of periglacial landforms were classified and mapped. The development of periglacial landforms was explained by morphometric methods by revealing the presence of circles, stone clusters, garlands, sorted stripes, congelifraction slope, with congeliturbate debris within the boundaries of the periglacial region on mass. In order to explain the effect of climate factor on periglacial landforms, it was tried to reveal the climate trends of the field. Mann-Kendall Test, Mann-Kendall Rank Correlation Test, Sen's Slope Test analyzes were performed to evaluate the climatic processes from past to present. Annual freezing-thaw activity, physical weathering, snow cover and slope factors are the most important factors in landforms formation. The landforms formed on mass; circles, stone clusters, garlands, sorted stripes and congelifraction slope are continue to develop under current climatic conditions. However congeliturbate debris occurred in the past climatic conditions and are still inactive.