Îliyyâ Ebû Mâdî’nin el-Ustûratu’l-Ezeliyye Şiirindeki Örtük Göstergelerin Alımlama Estetiği Kuramına Göre Okunması

Abstract

Yazar ve metin merkezli edebiyat kuramlarının okuru ihmal ettiğini düşünen bir kısım edebiyat kuramcıları, postmodern söylemin çoğulcu yaklaşımının etkisiyle dikkatlerini okura çevirmiştir. Okur merkezli bu kurama göre bir metnin anlamı büyük oranda okuyucunun ne anladığında saklıdır. Bu kurama göre edebi bir metinde anlamsal boşluklar ve bilinmezlikler vardır. Her bir okura düşen metindeki bu örtülü anlamları kendine ait zihinsel ve duygusal arka planı ile tamamlamaktır. Bu yönüyle okur, metni tüketirken aynı zamanda bir anlam üretimi de sunar. Literatüre alımlama estetiği olarak giren bu kavram bilhassa okuru anlamın merkezine koymaktadır. Yorumda aşırı bir öznelliğin önünü açmakla tenkit edilen bu yöntem son yıllarda oldukça kabul görmüştür. Bu çalışmada, alımlama estetiği kuramının Arap Mehcer Edebiyatının önde gelen şairlerinden Îliyyâ Ebû Mâdî’nin el-Ustûratu’l-ezeliyye kasidesine bir uygulaması yapılacaktır. Şairin bu anlatımsal şiirinde genç, yaşlı, güzel ve çirkin kadın, fakir, zengin, kıt akıllı ve dahi kişilerin şikâyetlerine kulak verilmektedir. Her biri bulunduğu halden memnun değildir ve hepsinin de kendilerine göre serzenişleri vardır. Şair, bunların şikâyetleri üzerinden bir takım örtük mesajlar vermeye çalışır.