BİR EPİK KAHRAMAN: MANAS’IN YOLDAŞI ALMAMBET

Abstract

Toplumların kimlik ve aidiyet bilinci kazanmasında önemli işlevler üstlenen kaynaklardan biri de destanlardır. Kahramanlık çağının değerlerini temsil eden olağanüstü bahadırların düşmanlarıyla giriştiği mücadeleleri esas alan destanlar, esasen milletlerin sözlü tarihlerini, kültürel yapılarını yansıtması bakımından son derece önemlidir. Türk destancılık geleneğinin başat anlatılarından Manas destanı da Kırgız Türklerinin kültürel kimliğini şekillendiren en önemli kültür hazinesidir. Söz konusu destan, tip ve motif zenginliği bakımından da dikkati çekmektedir. Özellikle kahraman Manas’ın epik macerasında onunla birlikte mücadele eden kırk yiğit, kahraman için vazgeçilmez bir değere sahiptir. Her biri farklı hususiyete sahip kırk yiğit arasında, merkezî kahraman Manas’ın en yakınlarından biri olan Almambet'in önemli yeri bulunmaktadır. Destanda tıpkı Manas gibi, biyografisine yer verilen kahramanlardan biri olan Almambet gerek sahip olduğu üstün vasıfları gerekse epik hikâyedeki rolü bakımından destanın önde gelen figürlerinden birini teşkil etmektedir. Destanın çeşitli varyantlarında Almambet’in epizodu yer almaktadır. Bu epizot, destanın İslam idealini vurgulayan önemli epizotlardan biri kabul edilmektedir. Zira Almambet, İslamiyet için kendi yurdunu terk etmektedir. Bu çalışmada destanın merkezî kahramanı Manas’ın en önemli yoldaşı Almambet'in kimliği, özellikleri ve destandaki rolü üzerinde durulacaktır. Destanın bütün varyantlarında karşımıza çıkan Almambet'in kimliği ve tipolojik özelliklerinin tespit edilmesi, tarihî ve destani şahsiyetinin incelenmesi, destan kahramanlarının tipolojik özelliklerini esas alan araştırmalara önemli bilgiler sağlayacaktır.