Türkiye'de tıbbi atık yönetimi konusunda yazılmış lisansüstü tezlerin değerlendirilmesi

Abstract

Bu çalışma Türkiye’nin çeşitli illerinde hizmet veren sağlık kuruluşlarında uygulanan tıbbi atık yönetimini incelemek ve aksayan yönlerini bir bütün olarak ortaya koyabilmek amacıyla yapılmıştır. Tıbbi atıklar hastaneler, ağız ve diş sağlığı merkezleri, toplum sağlığı merkezleri, aile hekimlikleri, laboratuvarlar, eczaneler ve diğer sağlık sağlayıcılarının faaliyetleri sonucu üretilen atıklardır. Tıbbi atıklar içerdikleri patojenler ve kimyasallar sebebiyle insan ve çevre sağlığını olumsuz şekilde etkiler. Bu sebeple tıbbi atıkların yönetimi Sağlık Bakanlığı ve Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın mevzuat hükümlerine göre, kurum içinde sağlık kuruluşları tarafından kurum dışında anlaşma sağlanan sterilizasyon ve bertaraf tesisleri tarafından gerçekleştirilmektedir. Doğru yöntemlerle yapılan sterilizasyon ve bertaraf işlemleri zararlı etkileri en aza indirecektir. Tıbbi atıkların kurum içi yönetiminde aşamaların başarıyla sürdürülebilmesi için tıbbi atık yönetim planlarının hazırlanması, personelin doğru uygulamalar yapması, eksikliklerin denetimler ile belirlenmesi ve önlemlerin alınması gereklidir. Başarılı bir tıbbi atık yönetiminin en önemli parçası verilen eğitimlerdir. Düzenli gerçekleştirilen eğitimler ile bilgilerin ve uygulamaların güncel tutulması sağlanmalıdır. Bu çalışma için YÖK’ün veri tabanında “tıbbi atık yönetimi” başlığı taratılmış, 2010-2023 yılları arasında yapılan çalışmalara ulaşılmış ve tezler incelenmiştir. Türkiye’de tıbbi atık yönetimi konusunda genellikle doğru uygulamalara rastlanmakla birlikte aksayan yönlerde tespit edilmiştir.

This study was conducted to examine the medical waste management implemented in health institutions serving in various provinces of Turkey and to reveal its failing aspects as a whole. Medical wastes are wastes produced as a result of the activities of hospitals, oral and dental health centers, community health centers, family practices, laboratories, pharmacies and other health providers. Medical wastes negatively affect human and environmental health due to the pathogens and chemicals they contain. For this reason, the management of medical waste is carried out by sterilization and disposal facilities contracted outside the institution by health institutions within the institution, in accordance with the legislative provisions of the Ministry of Health and the Ministry of Environment, Urbanization and Climate Change. Sterilization and disposal procedures carried out using correct methods will minimize harmful effects. In order to successfully carry out the stages in the in-house management of medical waste, it is necessary to prepare medical waste management plans, to ensure that the personnel implement correct practices, to identify deficiencies through inspections and to take precautions. The most important part of successful medical waste management is the training provided. Information and practices should be kept up to date through regular training. For this study, the title "medical waste management" was searched in the database of YÖK, studies conducted between 2010-2023 were accessed and theses were examined. Although there are generally correct practices in medical waste management in Turkey, deficiencies have been identified.