Türkiye ve Dünya’da varlık fonu bağımsız denetiminin karşılaştırmalı olarak incelenmesi

Abstract

Ülkeler stratejik varlıklarının değerini korumak, artırmak, geliştirmek ve öncelikli yatırımlar için kaynak sağlamak amacıyla ulusal varlık fonları teşkil etmektedirler. Bu fonlar özel hukuk bünyesinde faaliyetlerini yürüten ve özel sektör enstrümanlarını kullanan bir yapı içerisinde ülkenin büyüme rakamlarının faiz baskısından etkilenmemesi için bir politika yansıması olarak da görülebilir. Bu amaçla ülkedeki tasarruf ve yatırım olanaklarının artırılması için ulusal varlık fonları önemli bir araç olarak değerlendirilebilir. Ancak ülkemiz için de yeni olan bu aracın etkili bir şekilde kullanımı bazı uluslararası prensipler çerçevesinde gerçekleşmektedir. Bunlardan en önemlilerinden biri de şeffaflık ve bağımsız denetim hususudur. Çalışmanın amacı dünya ve Türkiye ölçeğinde varlık fonu uygulamasının açıklanması, Türkiye'de varlık fonu uygulamasının bağımsız denetimi hususunun Norveç, Birleşik Arap Emirlikleri ve Çin'deki uygulamalarla kıyaslanarak tartışılmasıdır. Çalışmanın konusu 4 bölümde ele alınmıştır. İlk bölümde ulusal varlık fonu kavramı, içeriği ortaya konulmaya çalışılmıştır. İkinci bölümde ise dünyada ulusal varlık fonu uygulamaları ve varlık fonu uygulamasına yönelik eleştirilere yer verilmiştir. Üçüncü bölümde ise Türkiye'de ulusal varlık fonu uygulaması ortaya konularak özellikle varlık fonunun bağımsız denetimi üzerinde durulmuştur. Son bölümde ise ulusal varlık fonlarının bağımsız denetimi dünyadan ve Türkiye'den örneklerle incelenmiştir. Ortaya konulan veriler ve göstergeler bağlamında dünyada ulusal varlık fonları bünyesinde denetim komiteleri oluşturulduğu ve yıllık faaliyet raporları üzerinde bir denetim gerçekleştirildiği tespit edilmiştir. Bağımsız denetim ise henüz bütün ülkeler tarafından benimsenen yaygın bir denetim yolu olmaktan uzak görünmektedir. Türkiye'de ise denetim komitesi, parlamento denetimi ve 3 aşamalı bir denetim uygulaması öngörüldüğü ancak, bu denetim sürecinin etkililiğinin eleştirildiği görülmüştür.

Countries constitute national wealth funds in order to maintain, increase and improve the value of their strategic assets and provide resources for priority investments. These funds can be seen as a policy reflection in order to ensure that the growth figures of the country are not affected by interest pressure within a structure that operates within private law and uses private sector instruments. For this purpose, national asset funds can be considered as an important tool to increase savings and investment opportunities in the country. However, the effective use of this new vehicle for our country is realized within the framework of some international principles. One of the most important is transparency and independent audit. The aim of the study and explanation of the world fund assets scale applications in Turkey, the issue of the independent audit of the fund's assets in Turkey application Norway, the United Arab Emirates and is discussed in comparison with applications in China. The subject of the study is discussed in 4 chapters. In the first part, the concept of national asset fund and its content are tried to be put forward. In the second section, there are criticisms about national asset fund practices and asset fund implementation in the world. In the third section clarifies national asset funds practice in Turkey particularly emphasized that the presence funds audit. The final chapter in the audit of national funds assets were examined with examples from the world and Turkey. In the context of the data and indicators presented, audit committees have been formed within the body of national fund funds and an audit has been performed on the annual activity reports. Independent auditing seems to be far from being a common control method adopted by all countries yet. The audit committee, in Turkey, as foreseen 3-stage parliamentary oversight and audit practice, however, it was seen as criticism of the effectiveness of the audit process.