HANEFÎ MEZHEBİNE HİNTLİ BİR YORUM: FERÂİZİYYE HAREKETİ

Abstract

Hint alt kıtasında 18. yüzyıldan itibaren hadis-fıkıh merkezli tartışmaların yoğunluğugiderek artmış, Hanefî mezhebinin hâkim olduğu bu coğrafyada mezhebingörüşlerinin hadise dayalı delillerinin tartışılmasına yönelik eğilimler ortayaçıkmıştır. Bâbürlü Devleti’nin yıkılması ile Hint-İslam toplumunu bir arada tutmak veeğitmek amacıyla ortaya çıkan cemaatler arasında tartışmalar birbirini tekfir edecekdereceye kadar ulaşmıştır. Bu dönemde modernizmin tesiri ile sadece Kur’ân’ınhükümleri ile ameli savunan Ehl-i Kur’ân hareketi Hindistan’da kabul görmeyebaşlamış, Yemenli ihyâ önderi Şevkânî’nin görüşleri bir taraftan yayılırken diğer birtaraftan Vehhâbîlik farklı bölgelerde etkisini arttırmıştır. Bu çalışma 19. yüzyıldaBengal’de Hacı Şeriatullah önderliğinde ortaya çıkan ve Vehhâbîliğin tesirinde kalmışbir hareket olan Ferâiziyye’yi fıkhî görüşleri temelinde incelemeyi hedeflemektedir.Kendilerini Hanbelî geleneğinin takipçisi olarak gösteren Vehhâbîler’in görüşlerinemeyletmekle birlikte Hanefî mezhebine müntesip olduklarını söyleyen Ferâiziyyemensuplarının ortaya çıkardıkları bu sentez, çalışmanın mevzuunu teşkil etmektedir.Vehhâbîlik ve Hanefî fıkıh tarihi bakımından Hanefî-Vehhâbî bir çizginin özel biryerinin bulunduğu söylenebilir.