Hastanelerde radyasyon kaynakları ve radyasyonlu alanlarla çalışanların uğradığı maruziyet seviyesi ve korunma yöntemlerinin incelenmesi ve değerlendirilmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı, hastanelerde bulunan radyasyon kaynaklarını ve bu kaynaklarla çalışan sağlık personelinin maruz kaldığı mesleki radyasyon düzeylerini belirlemek; uygulanan korunma yöntemlerinin etkinliğini inceleyerek, radyasyon güvenliği açısından mevcut durumun değerlendirilmesini sağlamaktır. Bu araştırmada, nitel araştırma desenlerinden biri olan fenomenoloji (olgubilim) yaklaşımı benimsenmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu, Türkiye’de kamu ve özel hastanelerin radyasyon riski yüksek birimlerinde çalışan 10 sağlık personeli oluşturmaktadır. Veriler, yarı yapılandırılmış görüşme formu aracılığıyla toplanmıştır. Görüşmeler yüz yüze gerçekleştirilmiş olup, her biri yaklaşık 30 ila 45 dakika sürmüştür. Elde edilen veriler, nitel veri analiz yöntemlerinden içerik analizi tekniğiyle çözümlenmiştir. Elde edilen bulgular, çalışanların büyük çoğunluğunun koruyucu önlemlerde eksiklik yaşadığını ve bu önlemlerin kurumsal düzeyde yetersiz desteklendiğini göstermiştir. Özellikle kurşun önlük, tiroid koruyucu ve dozimetre gibi ekipmanların kullanımıyla ilgili aksamalar, eğitimlerin yüzeysel ve süreklilikten yoksun oluşu, uygulamalardaki denetim eksikliği ve iç iletişim sorunları öne çıkan problemler arasında yer almıştır. Ayrıca, radyasyonun uzun vadeli sağlık etkilerine dair bilgi düzeylerinin düşük olduğu ve bu konuda farkındalık artırıcı çalışmaların yetersiz kaldığı belirlenmiştir. Genel olarak, kapsamlı ve uygulamalı radyasyon güvenliği eğitimlerine, etkin denetim mekanizmalarına ve kurumsal güvenlik kültürünün güçlendirilmesine duyulan ihtiyaç açıkça ortaya konmuştur.

This study aims to identify radiation sources in hospitals and determine the occupational radiation exposure levels of healthcare personnel working with these sources; it also seeks to evaluate the current situation in terms of radiation safety by examining the effectiveness of the protection methods applied. In this research, the phenomenological approach, one of the qualitative research designs, was adopted. The study group consists of 10 healthcare professionals working in highradiation-risk units of public and private hospitals in Turkey. Data were collected through a semistructured interview form. The interviews were conducted face-to-face and lasted approximately 30 to 45 minutes each. The data obtained were analyzed using the content analysis technique, one of the qualitative data analysis methods. The findings revealed that the majority of healthcare personnel experience deficiencies in protective measures, and that these precautions are insufficiently supported at the institutional level. Particularly, interruptions in the use of equipment such as lead aprons, thyroid protectors, and dosimeters, the superficial and non-continuous nature of training, lack of enforcement in safety practices, and internal communication problems were among the most emphasized issues. Furthermore, it was found that the level of knowledge regarding the long-term health effects of radiation is low, and that efforts to raise awareness in this area are inadequate. Overall, the study clearly highlights the need for comprehensive and practical radiation safety training, effective monitoring mechanisms, and the strengthening of institutional safety culture.