Finansal krizlerde IMF politikalarının rolü ve IMF’de reform hareketleri

Abstract

1870’li yıllardan itibaren dünya ekonomi tarihinde irili ufaklı krizlerin liberal ekonomiye olan olumsuz hamleleri, birçok noktada ülkeleri önemli sıkıntılarla baş başa bırakmıştır. Özellikle Büyük Buhran, 1929 yılında kendisini Amerika Birleşik Devletleri (ABD)’nde gösterdiğinde, dünyada vicdanları yaralayan gelişmeler yaşanmıştır. Dünya ekonomisi kendisini toparlayamadan İkinci Dünya Savaşı patlak vermiştir. İnsanlar felaketle yüz yüze gelmiş ve dünyanın refah birikimi önemli ölçüde buharlaşmıştır. Diğer taraftan birçok sömürgesi olan Birleşik Krallık, ortaya çıkan gelişmelerden olumsuz etkilenmiş ve sömürgeleri yönetme dirayetini kaybetmişt ir. Birleşik Krallık üzerindeki bu güç kaybı İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra ABD üzerinde gözle görülür bir güç olarak belirmiştir. Birleşik Krallık’tan boşalan hegemonik gücü uzun soluklu kılmak isteyen ve bir daha herhangi başka bir ülkeye bu gücü kaptırmamakta kararlı olan ABD bunun için uluslararası çapta işlevselliğe sahip Uluslararası Para Fonu (IMF) ve Dünya Bankası (DB) gibi ekonomik kuruluşları oluşturma yoluna gitmiştir. Bu çalışma kapsamında dünya ekonomi tarihinin en büyük krizlerinden birisi olan 1929 Büyük Buhranı ve Büyük Buhran’dan sonra dünyada yaşanan siyasi ve ekonomik dengesizliklerle beraber kaosa sürüklenen ülkelerde yeniden istikrarı sağlamak için kurulan IMF’nin kurumsal yapısı ve politikaları incelenecektir. IMF politikalarının 1990 yılı sonrasında gelişen piyasalarda ortaya çıkardığı bir dizi finansal kriz, IMF’nin uzun yıllar eleştirilmesine neden olmuştur. Bu eleştiriler IMF’nin kurumsal ve politik düzeyde yeniden reforme edilmesini her zaman için gündemde tutmuştur. Bu çalışmada, 1990’lı yıllar ve sonrasında meydan gelen çeşitli bölgesel ve ülkesel ölçekteki finansal krizlerin, özellikle 1980’li yılların son çeyreğinde birçok gelişme yolundaki ülkede IMF aracılığı ile uygulamaya konan neo-liberal politikalar sonucunda meydana geldiği iddiasından hareketle bu krizlerle IMF politikaları arasındaki bağlantı ortaya konacaktır. Ayrıca 2008 yılında küresel çapta baş gösteren ve henüz sonlanmamış bulunan finansal kriz sürecinde IMF’nin kurumsal meşruiyetini yeniden sağlamak adına gerçekleştirdiği reform hareketleri incelenecektir.

Negative attacks of either larger or smaller crisis towards liberal economy annoy countries in terms of several matters in the world economy since 1870’s. Particularly during the Great Depression held in the USA in 1929, several undesirable events took place over the world. The second world war had been broken out while the world economy could not gather itself. People has been faced with catastrophe and the welfare accumulation of the world has been evaporated. On the other hand, the United Kingdom which has several colonies, has been effected negatively and lost the power to control the colonies. This power loss of the UK, brillantly has been appeared as a power over the USA after the Second World War. The USA as a resolute to maintain this hegemonic power and not to give rein to other countries, established economic societies such as International Monetary Fund (IMF) and the World Bank (WB). This study examines one of the greatest crisis of the world in 1929, the Great Depression, the institutional structure and the policies of IMF which has been establised after the Great Depression as a reformer against the political and economical instabilities. Because of financial crisis led by policies of the IMF after 1990 caused some criticism over years. This criticism kept the idea to reform the IMF in terms of policy and structure always on the agenda. In this study, the relationship between these local and national crisis observed in several developing countries and IMF will be investigated from the point that such crisis caused by neoliberal policies of the IMF particularlu held during the last quartile of 1980’s. Furthermore, attempts of the IMF in order to reestablish its own legitimacy during the global financial crisis existed in 2008 and stil couldn’t be rescued, has been examined as reform actions.