COĞRAFİ MEKÂN VE JEOLOJİK YAPININ EKONOMİK FAALİYET VE KÜLTÜRE ETKİSİNE BİR ÖRNEK: YESEMEK TAŞ OCAĞI VE HEYKEL ATÖLYESİ

Abstract

Ortaya çıkışından beri doğal çevreyle etkileşim halinde olan insan, doğal çevrenin etkilerine karşı doğadan kendine yarar sağlayarak doğayı etkilemeye yönelik çaba içerisindedir. İnsan ile doğa etkileşimi, coğrafi mekanın fiziksel farklılığı ve zamana göre değişebilmektedir. Üzerinde yaşanılan coğrafi mekanın olanakları, toplumların ekonomik faaliyet ve kültürel yapısında olduğu gibi diğer toplumlarla da ilişkilerinde önemli bir etkendir. Coğrafi mekanın benzer ya da farklılıklarının yaşam şekli ve kültür üzerindeki etkisi, maddi-manevi toplumsal değerlerdeki benzerlik ya da farklılıkları ortaya çıkarabilmektedir. Bir bölge ya da yörede önceki nesillerden günümüze kalan mimari ve arkeolojik unsurlar, coğrafi koşulların önceki medeniyetler üzerindeki etkilerini yansıtan ve kanıtlayan en önemli maddi kültür varlıklarındandır. Coğrafi mekanın; ekonomik faaliyet, kültürel ve siyasi yansımalarının en iyi örneklerinden birisi, Hititler döneminde işletmeye açılmış ve yüzlerce yıl Hititler ile Mezopotamya medeniyetlerinin kültürel etkileşiminde önemli bir rol üstlenmiş Yesemek Taş Ocağı ve Heykel Atölyesidir. MÖ. 14. yüzyıl ile MÖ. 8. yüzyıl arasındaki en az beş-altı yüzyıl faaliyetine devam eden Yesemek Taş ve Heykel Atölyesi, faaliyette olduğu dönemde Ortadoğu'nun en önemli taş ocağı ve heykel atölyesi durumundadır. Yesemek Taş Ocağı ve Heykel Atölyesi'nin bulunduğu coğrafi mekan, jeolojik yapının ekonomik faaliyet ve kültüre olan etkisine örneklerinden birini oluşturmaktadır. Dolayısıyla, bu çalışmada Yesemek Taş ve Heykel Atölyesi'nin yer aldığı coğrafi mekan ile burada bulunan maddi kültür değerleri olarak mimari eserlerin Hitit devleti ile Mezopotamya toplumları arasındaki kültür alış verişine yansıması ile ekonomik ve ticari faaliyet alanı olarak önemi vurgulanmakla beraber turizm çekiciliği ve potansiyeli de ortaya konulmaktadır