Seçilmiş vakalar ışığında İran dış politikasında İsrail'in yeri

Abstract

Bu çalışma, Orta Doğu bölgesinde kadim bir tarihe ve nüfuza sahip iki devlet olan İran ve İsrail arasındaki ilişkiyi seçilmiş vakalar ışığında incelemektedir. 1979 yılına kadar İran ve İsrail ortak küresel ve bölgesel tehditlere sahip olmuş ve iki ülke dostluk ve iş birliği geliştirmiştir. Ancak 1979 devrimi ile İran’ın İsrail algısı tamamen değişmiştir. Bu noktadan sonra yeni İran rejimi, İsrail Devleti’ni eleştirmeye başlamış ve her seferinde onun bölgeden yok edilmesi gerektiğini söylemiştir. Bu dönemden itibaren İran- İsrail ilişkileri düşman devletler kategorisine geçmiştir. İran- Irak Savaşı’nda İsrail’in İran’a askeri silah ve mühimmat desteği vermesiyle ikili ilişkilerde bir süre yumuşama görülmüştür. 1991 yılında SSCB’nin dağılması ve Irak’ın Körfez Savaşı’ndaki yenilgisi iki ülkenin ortak tehditlerini ortadan kaldırmıştır. Ortak tehdit algısını kaybeden iki devlet bu dönemden itibaren bölgede birbirleriyle rekabet içerisinde olmuşlardır. 2000 yılından sonra İran- İsrail ilişkilerini etkileyen birçok bölgesel olay yaşanmıştır. 11 Eylül Olayları, Arap Baharı, Suriye İç Savaşı olarak sıralayabileceğimiz bu bölgesel karışıklar İran- İsrail ilişkileri arasında yeni bir dönem başlatmıştır. İki devlet düşmanlıklarını birebir çatışmalarda değil, çatışma yaşanan bölgelere asker, askeri teçhizat ve ekonomik yardım göndererek birbirlerine güç üstünlüğünde bulunarak birbirlerinin alanlarını kısıtlama eğiliminde olmaktadırlar. Günümüz İran- İsrail ilişkileri nükleer program gerginliği üzerinden ilerlemektedir.This study examines the relationship between Iran and Israel, two states with an ancient history and influence in the Middle East region, in the light of selected cases. Until 1979, Iran and Israel had common global and regional threats and the two countries developed friendship and cooperation. However, with the revolution in 1979, Iran's perception of Israel changed completely. From this point on, the new Iranian regime started to criticize the State of Israel and said that it should be eliminated from the region. From this period onwards, Iran-Israel relations shifted to the category of enemy states. During the Iran-Iraq War, bilateral relations softened for a while after Israel provided Iran with military weapons and ammunition. The dissolution of the USSR in 1991 and Iraq's defeat in the Gulf War eliminated the common threats of the two countries. Having lost their common threat perception, the two states have been in competition with each other in the region since then. After 2000, there have been many regional events that have affected Iran-Israel relations. The September 11 events, the Arab Spring, and the Syrian Civil War ushered in a new era in Iran-Israel relations. The two states have tended to restrict each other's territories by sending troops, military equipment and economic aid to the regions of conflict, rather than by confronting each other in one-on-one conflicts. Today's Iran-Israel relations are based on the tension over the nuclear program.