Orhan Kemal'in "Bereketli Topraklar Üzerinde" adlı eserindeki birleşik yapılı cümleler üzerine bir inceleme

Abstract

Dil, ortak kurallar oluşturarak milli kültürün taşıyıcısı rolünü üstlenir. Bir dilin fonetik, morfolojik ve sentaktik hususiyetlerinin tespiti, mevcut dilin kurallarının belirlenmesinde ve gelecek kuşaklara sağlıklı bir biçimde aktarılmasında önem arz eder. Mevcut dilin gelişim sahasında ortaya koyulan edebî eserler, önemli bir veri kaynağıdır. Bu noktadan hareketle araştırmanın örneklemi olarak Bereketli Topraklar Üzerinde adlı eser belirlenmiş ve sentaktik özellikleri açısından incelemeye tâbi tutulmuştur. Eser, içerik bakımından olduğu gibi dil ve üslup bakımından da dikkate değerdir. Yapılan literatür taraması sonucunda, Bereketli Topraklar Üzerinde başlıklı romandaki birleşik yapılı cümleler hakkında yapılmış bir sentaktik çalışma tespit edilememiştir. Bu nedenle, bu eser üzerine yapılacak çalışmanın alandaki mevcut bir boşluğu doldurması hedeflenmektedir. Çalışmanın amacı, Orhan Kemal'in adı geçen romanındaki birleşik cümleleri tespit etmek ve öğeleri bakımından incelemektir. Bunun yanında çalışma; başlıca gramer kaynaklarından hareketle Türk gramerinde cümlenin ne olduğu, yapı bakımından cümle tasniflerinin nasıl yapıldığı, birleşik cümlenin nasıl tanımlandığı ve birleşik cümlelerin nasıl tasnif edildiği hususlarını ve Orhan Kemal'in eserinde kullanılan birleşik yapılı cümlelerin incelemesini kapsamaktadır. Bu çalışma, dört ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Orhan Kemal'in hayatı, edebi kişiliği ve eserleri tanıtılmıştır. Bereketli Topraklar Üzerinde isimli eserin özeti verilmiş ve eser üzerine çeşitli görüşlere değinilmiştir. İkinci bölümde başlıca Türkçe gramer kitaplarındaki cümle tanımları ve yapı bakımından cümle tasnifleri tespit edilip aktarılmıştır. Üçüncü bölümde genel olarak dil bilimcilerin görüşlerine göre birleşik cümlenin ne olduğu, tasnifinin nasıl yapıldığı, tasnifinde birleştikleri ve ayrıldıkları noktaların neler olduğu üzerinde durulmuştur. Dördüncü bölümde ise eserde tespit edilen birleşik yapılı cümleler, "iç içe birleşik cümle, ki'li birleşik cümle ve şartlı birleşik cümle" olmak üzere üç kısımda tasnif edilmiş; bu cümleler öğeleri ve öğe dizilişleri bakımından incelenmiştir.

Language assumes the role of carrier of national culture by creating common rules. The determination of the phonetic, morphological and syntactic features of a language is important in determining the rules of the current language and transferring it to future generations in a healthy way. Literary works in the field of development of the current language are an important source of data. From this point of view, the work titled "Bereketli Topraklar Üzerinde" was determined as the sample of the research and it was examined in terms of its syntactic features. The work is remarkable in terms of language and style as well as in terms of content. As a result of the literature review, a syntactic study on compound sentences on the novel titled "Bereketli Topraklar Üzerinde" could not be determined. For this reason, it is aimed that the work to be done on this work will fill an existing gap in the field. The aim of the study is to identify the compound sentences in Orhan Kemal's aforementioned novel and to examine them in terms of their elements. The study covers what the sentence is in Turkish grammar, how the sentence classification is made in terms of structure, how the compound sentence is defined and how the compound sentences are classified based on the main grammatical sources. Based on these determinations, the style used by Orhan Kemal in the work has been evaluated. This study consists of four main parts. In the first chapter, Orhan Kemal's life, literary personality and works are introduced. A summary was given about the work named "Bereketli Topraklar Üzerinde" and various opinions were mentioned. In the second part, sentence definitions and sentence classifications in terms of structure were determined and transferred based on the main Turkish grammar books. In the third chapter, what is a compound sentence according to the views of linguists in general, how it is classified, what points they combine and diverge in their classification are emphasized. In the fourth chapter, the compound sentences found in the work are classified in three parts as "next-to-none compound sentence, "ki'li" compound sentence and conditional compound sentence; These sentences were examined in terms of their elements and element sequences.