Sömürge Hindistan’ında İslâmî Akımlar: Ehl-i Hadis Cemaati

Abstract

Hint alt kıtasında 19. yüzyılda ortaya çıkmış ve günümüzde de varlığını sürdüren İslâmî akımlardan biri Nezîr Hüseyin (1805-1902) önderliğinde kurulan Ehl-i Hadis cemaatidir. Bâbürlü Devleti’nin 1857’de yıkılmasının ardından Hint-İslam toplumu içerisinde İngiliz yönetimine karşı dayanışma sağlamak, İslâmî tedris faaliyetlerini devam ettirmek ve misyonerlik çalışmalarına karşı mücadele etmek gibi ilmî ve siyasî hedeflerle birçok cemaatin oluştuğu görülmektedir. İmâm-ı Rabbânî ve sonrasında gelişen tecdîd hareketlerinin yanı sıra bu yüzyılda Hindistan’da tesirini artıran Vehhâbîlik ve Şevkânîlik de bu cemaatlerin ortaya çıkışı ve görüşlerinin şekillenmesinde etkili olmuştur. Bu çalışma Ehl-i Hadis’in merkez siması sayılan Nezîr Hüseyin ve Sıddîk Hasan Han’ın görüşleri çerçevesinde Ehl-i Hadis’in tarihini teşekkülü, temel tasavvur ve iddiaları ve Hint-İslam toplumuna yönelik eleştirileri çerçevesinde incelemeyi hedeflemektedir. Fıkhî yönleri de bulunan bu cemaatler içerisinde Ehl-i Hadis dört büyük Sünnî fıkıh mezhebinden birine intisaba ve mezhep geleneği içerisinde üretilen metinleri esas almaya karşı çıkarak uç bir görüşü temsil etmektedir.