Türkiye'de Coğrafi İşaretli Ürünlerin Ekonomik Etkileri

Abstract

Küresel ekonomide kalite, özgünlük ve sürdürülebilirlik kavramlarının ön plana çıkmasıyla birlikte, coğrafi işaretler (Cİ) hem ekonomik hem de sosyo-kültürel bir değer üretme aracı olarak stratejik bir konuma ulaşmıştır. Coğrafi işaretler, belirli bir bölgeye özgü ürünlerin doğal, beşerî ve kültürel özelliklerinden kaynaklanan niteliklerini koruma altına alan ve bu özellikleri piyasada ayırt edici hale getiren fikrî mülkiyet haklarıdır. Söz konusu ürünlerin üretim yöntemleri, tarihsel mirası ve bölgesel bağlamı, onların sadece ekonomik birer meta değil, aynı zamanda kültürel kimlik öğeleri olarak da değerlendirilmesini sağlamaktadır. Coğrafi işaretli ürünler, özellikle kırsal kalkınma, yerel üretici refahı ve bölgesel rekabet gücü gibi alanlarda güçlü etkiler yaratmaktadır. Gıda, tarım, el sanatları ve gastronomi gibi sektörlerde bu ürünler; tüketici nezdinde güvenilirlik kazanmakta, daha yüksek fiyatlarla satılmakta ve ihracat potansiyeliyle ülke ekonomisine katkı sunmaktadır. Aynı zamanda üretici örgütlenmesini teşvik ederek kooperatifleşme, markalaşma ve kalite kontrol süreçlerini etkinleştirmekte; böylece hem ekonomik hem de sosyal faydalar yaratmaktadır.With the rise of quality, authenticity, and sustainability in the global economy, geographical indications (GIs) have gained a strategic position as a tool for generating both economic and sociocultural value. GIs are intellectual property rights that protect the qualities stemming from the natural, human, and cultural characteristics of products specific to a particular region and make these characteristics distinctive in the market. The production methods, historical heritage, and regional context of these products ensure that they are valued not only as economic commodities but also as elements of cultural identity. GI products create strong impacts, particularly in areas such as rural development, local producer welfare, and regional competitiveness. In sectors such as food, agriculture, handicrafts, and gastronomy, these products gain consumer credibility, are sold at higher prices, and contribute to the national economy through their export potential. They also encourage producer organization, facilitate cooperatives, branding, and quality control processes, thereby creating both economic and social benefits.