Orhon Türkçesinde söz yapımı: Birleştirme

Abstract

Birleştirme, iki veya daha fazla unsurun anlamsal ve dil bilgisel bir disiplin ile birleşerek tek bir kavramı karşılamasını sağlayan bir yöntemdir. Sözcük türetiminde sık kullanılan yöntemlerden biri olmasına rağmen Türkçede birleştirme üzerine ayrıntılı bir tasnif çalışması yapılmamıştır. Konu üzerine yapılan çalışmalarda ise birleşiklerin tanımı, yazımı ya da türlerine göre yapılan genel sınıflandırmalar üzerine durulmuştur. Türkçenin farklı dönemlerinde de birleşiklere örnek teşkil eden yapıların olması bu yöntemin ekleme yolu ile türetim kadar eski bir türetim yöntemi olduğunun göstergesidir. Bu nedenle biz bu çalışmamızda Orhon Türkçesi söz varlığından elde ettiğimiz verilerden yararlanarak bir tasnif çalışması yapmayı, birleştirme üzerine fark edilen bu eksikliği gidermeyi amaçladık. Bu amaç doğrultusunda öncelikle Türkiye Türkçesi ve Orhon Türkçesi gramerleri üzerine yapılan birleştirme ile ilgili tasnif çalışmalarının değerlendirilmesi ile birlikte birleşik yapıların anlamları, oluşum ve birleşim süreçlerindeki ayırt edici ölçütler, dil bilgisel kurallar göz önünde bulundurularak ilaveten yapılan çalışmalar ile desteklenerek daha nitelikli ve bütünsel bir tasnif çalışması ortaya konulmuştur.Compounding is a method that allows two or more constituent to correspond a single meaning in combination of a semantic and linguistic discipline. Although compounding one of the methods commonly used in word derivation, no detailed classification study has been executed on compounding in Turkish. The studies about the topic emphasizes the definition, spelling and classification of compounds. There are structures that set example for the compounds in different periods of Turkish which shows that compounding is as ancient as derivation. This study aimed to make a classification on compounding by making use of data the data obtained from Orkhon Turkic and thus to contribute to the literatüre. For this purpose, a more qualified and holistic classification study related to the compounding has been introduced. Primarily, classification studies related to compounding of Turkey Turkish and Orkhon Turkic grammar were evaluated. Then, the distinguishing criteria of the meaning of compound structures, formation and combination processes were examined. Finally, this study was supported with additional studies by considering grammatical rules.