İbn Tufeyl’de Varlık ve Mahıyet: Hayy Bın Yakzan Örneğı

Abstract

İbnTufeyl (1105-1185), Hay b. Yakzanadlı eserinde, ekvator kuşağında,üzerinde hiçbir insanın bulunmadığı, ıssız bir adada, bir ceylan tarafından yetiştirilen yalnız bir çocuğun, varlığını anlamlandırma çabasını anlatmaktadır. Hay, adada yaşayan tüm canlılardan farklıdır. Kendisini ve çevresini incelerken bütün varlığın benzer ve farklı özellikleri üzerine düşünür. Canlılara hayat veren görünmeyen ve cisim olmayan bir özün var olduğu sonucuna ulaşır. Özün cisim olmadığı için oluş ve bozuluşa tabi olmadığını düşünür. Aynı şekilde varlığa, varlığını veren, cisim olmayan, duyu organları ile kavranamayan zorunlu bir varlığın var olduğunu kavrar. İbnTufeyl bu eserinde selim aklın, herhangi bir dış uyarana muhatap olmadan varlığın hakikatine ulaşabileceğini kanıtlamak istemektedir. Varlık sorununu ele alan bu eser batıda birçok düşünürü etkilemesine karşın yazıldığı coğrafyada hak ettiği ilgiyi görememiştir.