Metinlerarasılık kuramı nağlamında Enver Behnan Şapolyo’nun Dede Korkut anlatıları

Abstract

Folklor ve edebiyat ilişkisinin tezahürlerinden biri de geleneksel halk anlatılarının yeniden yazımlarıdır. Kültürel hafıza mekânı olarak milletlerin kimlik değerlerini bünyesinde barındıran bu tür anlatılar, modern dönemde de muhtelif işlevler üstlenmişlerdir. Özellikle modern insanın kimliğinin ve düşünce dünyasının şekillenmesinde geleneksel anlatıların değerler dünyası temel alınmıştır. Modern edebiyatın muhtelif form ve kalıplarıyla yeniden üretilen geleneksel anlatıları güncelleyen yazarlardan biri de Enver Behnan Şapolyo’dur. Türk tarihi ve kültürüne ilişkin birçok eser kaleme alan Şapolyo’nun daha çok popüler edebiyat niteliğinde değerlendirilen edebî verimleri de bulunmaktadır. Cumhuriyet döneminde yetişen dikkate değer popüler tarihî romancılar arasında sayılan Şapolyo’nun edebî kaynakları arasında Türk halk anlatıları da yer alır. Oğuz Kağan, Ergenekon, Bozkurt, Dede Korkut gibi geleneksel anlatıları pek çok kez yeniden yazım işlemine tabi tutan yazar, böylelikle folklor ve kurmacanın iç içe geçtiği metinler üretmiştir. Bu çalışmada, Enver Behnan Şapolyo’nun kaleme aldığı Dede Korkut anlatıları incelenmektedir. Şapolyo, muhtelif tarihlerde Dede Korkut anlatılarını genellikle kısa hikâye formunda yeniden yazmıştır. Bu anlatılar, yazarın edebî ve ideolojik görüşlerinin esasında biçimlenmiş, kendi tercih ve müdahaleleriyle hem içerik hem de biçim bakımından yeni metinlere dönüşmüştür. Yazarın yeniden yazdığı metinlerde geleneksel anlatıların kurgusal değişikliklerinden başka anlam ve değerler dünyası açısından da dönüşümler meydana gelmiştir. Bu bağlamda Dede Korkut anlatıları ile yazarın kurmaca anlatıları arasındaki dönüşümünün tespit edilmesi, çalışmanın temel amaçları arasındadır. Şapolyo tarafından kaleme alınan Dede Korkut anlatılarının tahlilinde, metinlerarasılık kuramı doğrultusunda bir yöntem benimsenmiştir.One manifestation of the relationship between folklore and literature is the rewriting of traditional folk narratives. These narratives, which embody the identity values of nations as sites of cultural memory, have also assumed various functions in the modern era. The world of values in traditional narratives has been fundamental, particularly in shaping the identity and intellectual world of modern people. Enver Behnan Şapolyo is one of the writers who updated traditional narratives reproduced in the various forms and patterns of modern literature. Şapolyo, who wrote numerous works on Turkish history and culture, also has literary output that is considered more of a popular literary genre. Considered among the notable popular historical novelists of the Republican era, Şapolyo’s literary sources include Turkish folk narratives. He repeatedly rewrote traditional narratives such as Oğuz Kağan, Ergenekon, Bozkurt, and Dede Korkut, thus producing texts that interweave folklore and fiction. This study analyses the Dede Korkut narratives written by Enver Behnan Şapolyo. Şapolyo rewrote Dede Korkut analyses at various dates, usually in the form of short stories. These narratives were shaped on the basis of the author's literary and ideological views and transformed into new texts in terms of both content and form with his own preferences and interventions. In the texts rewritten by the author, apart from the fictional changes of the traditional narratives, transformations have also occurred in terms of the world of meaning and values. In this context, determining the transformation of Dede Korkut narratives among the author's fictional narratives is among the main objectives of the study. Dede Korkut narratives written by Şapolyo are analysed on the basis of intertextuality theory.