Alevi-Bektaşi İnanç Belleğinin Sosyal Medyayla İmtihanı: YouTube'daki Semah Kayıtları

Abstract

Semahı icra edildiği ritüel bağlamında sunan YouTube’daki video kayıtları dini inanç, kültürel bellek ve dijital medya etkileşimleri odağında ele alınabilecek kayda değer ayrıntılar barındırmaktadır. Alevi-Bektaşi inanç belleğinin sözde, müzikte, imgede ve metindeki çeşitli tecessümlerini içeren bu kayıtlar, ilgili topluluğun belleğinin sosyal medya vasıtasıyla nasıl temsil edildiğinin, aktarıldığının ve yeniden üretildiğinin anlaşılabilmesi için uygun bir örneklem alanı olarak değerlendirilebilir. Bu örneklem alanı özelinde yapılacak analizlerle hem kültürel belleğin dijital medya teknolojileri, formları ve türleri aracılığında yeniden yorumlanabilen dinamik ve performatif bir üretim olduğu hem de semahın Alevi-Bektaşi inanç belleğinin temsil, aktarım ve yeniden üretim bağlamını siberuzamı da içleyecek şekilde genişlettiği ortaya konabilir. Medyanın belleği bir içerik, belleğin ise medyayı bir yeniden üretim ve temsil aracı olarak kullanımını sorunsallaştıran bu çalışmanın kavramsal ve teorik boyutları kültürel bellek-dijital medya etkileşimleri özelindeki açılımlardan, pratiksel boyutları ise YouTube’da dolaşımda olan semah kayıtlarından seçilen örnekçelerle ilgili çeşitli çözümlemelerden oluşmaktadır. Bu kapsamda yapılacak analizler, tespitler ve değerlendirmeler ışığında kültürel toplulukların çağımızın baskın ve yaygın medya teknolojilerini, araçlarını, ortamlarını ve formlarını kadim inançları, geleneksel değerleri ve kültürel edimlerinin temsili, aktarımı ve yeniden üretiminde etkin, işlevsel ve yaratıcı biçimlerde nasıl kullandığı ortaya konmaya çalışılacaktır.The transformation course of semah, which is a ritual dance performed by Alevi-Bektashi communities across Turkey in cem rituals, from a ritualistic practice to a stage presentation and from there to an intangible cultural heritage element has been moved to another dimension with its representations circulating on cyberspace. The video recordings of semah on YouTube that can be considered as the concrete outputs of this transformation also involve a number of noteworthy details that can be used in analysis of the interactions between religious belief, cultural memory and digital media. These video recordings which contain certain embodiments of Alevi-Bektashi’s collective faith memory can be utilized a sampling domain for analyzing how the collective memory of the community in question is represented, transmitted and reproduced on cyberspace. The conceptual and theoretical aspect of this study which problematizes not only why media use memory as a content and but also how memory use media as a medium for reproduction and representation itself will be expounded in terms of cultural memory and digital media interactions. The practical dimensions of the study consist of various analyzes related to the samples selected from the video recordings of semah on YouTube.