Ziya Gökalp ve Ahmet Ağaoğlu Bakış Açısıyla “Batıcılık”

Abstract

Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde modernleşme hususunda Batı medeniyeti karşısında geri kaldığını ve devletin devamlılığının sağlanması için Batıyı örnek alması gerektiğini düşünen aydınlardan iki önemli düşünür Ziya Gökalp ve Ahmet Ağaoğlu’dur. Bu çalışmada; her iki yazarın temel eserleri ele alınarak batıcılık konusundaki düşüncelerindeki benzerlik ve farklılıklar ortaya konulmaya çalışılmıştır. Söz konusu eserlere ek olarak, detaylı literatür taraması kullanılmış, her iki düşünürün konu hakkındaki fikirleri en doğru şekilde belirlenerek analiz edilmeye çalışılmıştır. Her ikisi de Batılılaşmak konusunda hemfikirken yöntem konusunda farklı görüşler sunmuştur. Bu görüşlerin ise maruz kaldıkları ortamların farklılığından kaynaklandığı gözlemlenmiştir. Bu çalışma, Ziya Gökalp ve Ahmet Ağaoğlu’nun batıcılık hakkındaki görüşlerinin zaman içindeki değişimlerini de tartışmaktadır. Her iki aydının da batıcılık hakkındaki görüşleri kültür kavramıyla bağlantı kurularak açıklanmaya çalışılmıştır. Gökalp, modernleşmek için Batıya yönelme fikrini savunmuştur ve bunun taklitçilikle değil bilimle, eğitimle yapılması gerektiğinin altını çizmiştir. Dil, din, ahlak olarak Türk kültüründen uzaklaşmamamız, tüm unsurların sadece bilim yönünü almamız gerektiğini savunmuştur. Kültür ve medeniyeti birbirinden ayırmıştır ve kültürün medeniyete kıyasla dışarıdan alınamayacağı görüşündedir. Ağaoğlu ise çağdaşlaşabilmek için Batı medeniyetinin tümüyle alınması gerektiği görüşündedir. Batı medeniyeti karşısında diğer medeniyetler yenilmişlerdir. Bir medeniyetin parçalanamaz bir bütün olduğunu savunarak, Gökalp’e kıyasla sadece bilim ve eğitim gibi unsurların alınmasının değil, medeniyetin bütün halde alınmasının çağdaşlaşmak için tek yol olduğunu düşünmektedir. Osmanlı Devleti’nin devamlılığı için Batı medeniyetini ön plana alıp, kurtuluşun ancak böyle gerçekleşeceğini savunan bu iki aydının görüşleri, medeniyetin nasıl ve ne derecede alınacağı hususunda çatışmıştır. Araştırma sonuçları göstermiştir ki; Ziya Gökalp ve Ahmet Ağaoğlu, kurtuluşu Batı medeniyetinde görme konusunda benzer görüşlere sahipken, medeniyet kavramının kapsamı ve söz konusu medeniyete ulaşma yolları konusunda farklı fikirlere sahiptirler.

Ziya Gökalp and Ahmet Ağaoğlu are two important intellectuals who thought that the Ottoman Empire fell behind the Western civilization in terms of modernization in the last periods and that it should take the West as an example to ensure the continuity of the state. In this study; The main works of both writers were discussed and the similarities and differences in their thoughts on Westernism were tried to be revealed. In addition to the works in question, a detailed literature review was used, and the ideas of both thinkers on the subject were tried to be determined and analyzed in the most accurate way. While both agreed on Westernization, they offered different views on the method. It has been observed that these views arise from the difference in the environments they are exposed to. This study also examines the change in Ziya Gökalp and Ahmet Ağaoğlu's views on Westernism over time. The views of both intellectuals on Westernism have been tried to be explained by making a connection with the concept of culture. Gökalp defended the idea of turning to the West for modernization and underlined that this should be done through science and education, not through imitation. He argued that we should not move away from Turkish culture in terms of language, religion and morality, and that we should only consider the scientific aspects of all elements. He made a distinction between culture and civilization and was of the opinion that, unlike civilization, culture cannot be taken from outside. Ağaoğlu is of the opinion that Western civilization should be fully embraced in order to modernize. Other civilizations succumbed to Western civilization. He argued that civilization is an indivisible whole. Unlike Gökalp, he thinks that addressing civilization as a whole, not just its elements such as science and education, is the only way to modernize. The views of these two intellectuals, who prioritized Western civilization for the continuity of the Ottoman Empire and argued that salvation could only be achieved in this way, conflicted on how and to what extent civilization would be achieved. The research results showed that; While Ziya Gökalp and Ahmet Ağaoğlu have similar views on seeing salvation in Western civilization, they have different views on the scope of the concept of civilization and the ways to reach that civilization.