Arapça fiil baplarının Kur’an tercümelerine etkisi

Abstract

Kur’an’ı yaşayabilmenin ve dolayısıyla anlayabilmenin ön şartlarından biri, onu doğru bir şekilde anlama yeteneğine sahip olmaktır. Bu yeteneğin geliştirilmesi için dilbilgisi, yani sarf, nahiv, belâğat vb. alet ilimlerinin bilgilerine ihtiyaç duyulur. Bu ilimler Kur’an’ı anlama, yorumlama ve tercüme süreçlerinde önemli bir rol oynarlar. Bu çalışmada, konuya sarf ilmi özelinde bakılmıştır. Sarf ilmi, kelimenin yapısını, durumunu ve kurallarını inceleyen bir disiplindir. Ayrıca, fiillerin nasıl türetildiği, fiil baplarının özellikleri ve kullanım kuralları da sarf ilminin kapsamına girer. Fiiller, bir cümle içinde hayati bir rol oynarlar ve bu nedenle Kur’an âyetlerinin anlamını ortaya çıkarmada kritik bir öneme sahiptirler. Kur’an âyetleri söz konusu olduğunda, fiil baplarının taşıdığı anlam farklılıkları daha da önem kazanmaktadır. Arapçada fiil bapları, farklı anlam özelliklerini içerebilirler. Örneğin, “أَضَلَّ” (edalle) fiili “saptırdı” anlamında veya “sapmış halde/sapıtmış olarak buldu” anlamında kullanılabilir. İlk kullanımıyla ta‘diye (geçişlilik) anlamı vurgulanırken, ikinci kullanımıyla vicdân (bir hâl üzere bulma) anlamına ulaşılmaktadır. Bu örneğe göre, Bakara Suresi 26. âyette geçen “يُضِلُّ بِهِ كَثِيراً” ifadesi, iki şekilde tercüme edilebilmektedir: Birincisi, “(Allah) o (misâl) ile bir çok kişiyi saptırır” şeklindeki ta‘diye (geçişlilik) anlamıyla ve ikinci olarak da “(Allah) o (misâl) ile bir çok kişiyi sapmış halde bulur” şeklindeki vicdân (bir hâl üzere bulma) anlamıyla. Bu farklı anlam özellikleri, örnekten de anlaşıldığı gibi Kur’an’ın tercüme şeklini oldukça etkilemektedir. Bu yüzden Arapça fiil baplarının taşıdığı bu farklı anlam özellikleri, Kur’an’ın tercüme edilmesi sırasında özel bir dikkat gerektirir. Şu ana kadar, fiil baplarının anlam farklılıklarının Kur’an tercümesine olan etkisi üzerine yapılmış spesifik bir çalışmaya rastlayamadık. Bu boşluğu doldurmak amacıyla bu çalışmada, fiil baplarının taşıdığı farklı anlamlar verilerek, örnek âyetler üzerinden bu farklılıkların Kur’an tercümelerine olan etkisi incelenecektir. Neticede Kur’an’ı tercüme sürecinde Arapçaya vukûfiyetin ne denli önemli olduğu gözler önüne serilmeye çalışılacaktır.

One of the prerequisites for living and therefore understanding the Qur’an is to have the ability to understand it correctly. In order to develop this ability, grammar, that is, grammar, syntax, rhetoric, etc. Knowledge of tool science is required. These sciences play an important role in the processes of understanding, interpreting and translating the Qur’an. In this study, the subject was examined specifically in the science of sarcasm. Sarf science is a discipline that studies the structure, situation and rules of the word. In addition, how verbs are derived, the characteristics of verb chapters and the rules of use are also within the scope of the science of ‘sharf’. Verbs play a vital role in a sentence and hence are of critical importance in revealing the meaning of the Qur’anic verses. When it comes to Qur’anic verses, the differences in meaning of verb chapters become even more important. In Arabic, verb chapters can contain different semantic features. For example, the verb “أَضَلَّ” (edalle) can be used in the sense of “leads astray” or in the sense of “finds/finds astray”. With its first use, the meaning of ta‘diye (transitability) is emphasized, while with its second use, the meaning of conscience (finding in a state) is reached. According to this example, the expression يُضِلُّ بِهِ كَثِيراً in verse 26 of Surah Al-Baqarah can be translated in two ways: Firstly, with its ta‘diye (transitive) meaning as “(Allah) leads many astray with that (example)” and secondly, In the sense of conscience (finding in a state), “(Allah) finds many people astray with that (example).” These different meaning features greatly affect the way the Qur’an is translated, as can be seen from the example. Therefore, these different semantic features carried by Arabic verb chapters require special attention when translating the Qur’an. So far, we have not been able to find a specific study on the effect of semantic differences of verb chapters on the translation of the Qur’an. In order to fill this gap, in this study, the different meanings of verb chapters will be given and the effect of these differences on Qur’an translations will be examined through sample verses. As a result, we will try to reveal how important knowledge of Arabic is in the process of translating the Qur’an.