Tefsir Metinlerinde Mütenebbî

Abstract

Kur’ân âyetleri tefsir edilirken bilhassa dilsel izahlarda Arap şiirinin referans alınması gerektiği hususunda fikir birliği bulunmaktadır İlk tefsir faaliyetlerinden itibaren Cahiliye şiirinden muhdes şairlerin şiirlerine kadar yapılan istişhâdların Kur’ân mesajının doğru anlaşılmasında katkı sunacağı düşünülmüştür. Müvellet/muhdes şairlerin şiirleri ise haklı bir takım gerekçelerden dolayı lugavî istişhâdların dışında tutulmuştur. Ancak muhdes şairlerin şiirlerine karşı bu yaklaşım onların şiirlerinin tefsirlerde yer almayışı anlamına gelmemektedir. Günümüze kadar pek çok müfessirin bu kategorideki şairlerin şiirleriyle tefsirlerine anlamsal derinlik kazandırdığı görülür. Bu çalışmada dilsel açıklamalarda şiirleriyle istişhâdı makbul görülmeyen muhdes şairlerden olan Mütenebbî’nin (ö. 354/965) tefsir metinlerindeki varlığı incelenmiştir. Pek çok tefsirde şiirlerine atıfta bulunulan Mütenebbî’nin tefsir ilmine nasıl bir katkı sunduğu bu çalışmanın amacını teşkil etmektedir. Görüldüğü kadarıyla Mütenebbî hikemî/felsefi beyitleriyle müfessirlerin dikkatini çekmiş ve kimi âyetlerin izahında onun sözleri referans alınmıştır. Bu açıdan şairin, her ne kadar tefsir alanından uzak olsa da ortaya koyduğu tespit ve gözlemleriyle Kur’ân âyetlerinin daha iyi anlaşılmasında katkı sunduğu müşahede edilmiştir.

There is a consensus that Arabic poetry should be taken as a reference, especially in linguistic explanations when interpreting the verses of the Qur'an. The poems of muwallad, poets are excluded from lexical istishâd due to a number of justified reasons. However, this approach towards the poems of the great poets does not mean that their poems are not included in the commentaries. It is seen that many commentators have brought semantic depth to the poems of the poets in this category until today. In this study, the existence of al-Mutanabbī, who is one of the great poets whose istishad is not accepted with his poems in linguistic explanations, in the texts of tafsir has been examined. The purpose of this study is how al-Mutanabbī, whose poems are referred to in many tafsir, contributes to the science of tafsir. As can be seen, al-Mutanabbī attracted the attention of commentators with his philosophical couplets and his words were taken as reference in the explanation of some verses. In this respect, it has been observed that the poet contributes to a better understanding of the Qur'anic verses with his observations and observations, although he is far from the field of tafsir.