İznik'te kentsel gelişim süreci ve kentsel gelişimini etkileyen faktörler

Abstract

Geçmişten günümüze kadar topografik koşullar, verimli araziler, uygun iklim şartları, ulaşım ve savunma için elverişli alanlar şehirlerin kuruluş yeri seçiminde önem arz etmektedir. İznik Marmara Bölgesinin Güney Marmara Bölümünde konumlanırken, sahip olduğu coğrafi şartlardan dolayı yerleşme tarihi oldukça eskiye dayanmaktadır. Tarih boyunca pek çok devlete başkentlik yapması aynı zamanda dini merkez, bilim ve kültür merkezi olması coğrafi konumunun sağladığı üstünlükler arasındadır. Kurulduğu dönemden itibaren askeri, ticari ve kutsal şehirlere giden yolların İznik’ten geçmesi ulaşım açısından birçok avantaj sağlamıştır. İznik, tarihi dokusu ve kültürel geçmişinin zenginliği açısından daima dikkat çekicidir. Dört tarafı surlarla çevrili olan İznik, kurulduğu dönemden günümüze kadar ızgara planını koruyarak çok değişik kültürleri bünyesinde barındırmıştır. İznik kentinin şehir planında göl etkili olsa da surlar kentin gelişmesinde daha etkili olmuş ve sur içindeki plan korunmuştur. Kurulduğu dönemden 1980’lere kadar sur içinde yerleşme gösteren İznik, hem nüfus artışı hem de yazlık konutlar ve tarımsal faaliyetlerin etkisiyle sur dışına taşmıştır. Bu noktada 1990 ve 2000’li yıllarda kent kuzey ve güney yöne doğru genişleme göstermiştir. Günümüzde İznik kenti verimli tarım arazileri üzerinde kentsel gelişimini devam ettirmektedir. Çalışma sahamızda hayvancılık ve ormancılık faaliyetlerinin yanı sıra sanayide hızla gelişim göstermektedir. Kentin gelişmesinde bu faaliyetler önemli bir rol oynamıştır. İznik Gölü Havzası pek çok doğal ve beşeri ortam ögelerini barındırmakla birlikte kendi içinde çeşitli nitelikler barındırmaktadır. Göl kıyısına yakın kesimlerde yapılan yazlık konutlar, kimyasal gübre ve tarımsal ilaç kullanımının artışı, katı atıkların kontrol altına alınmaması gibi durumlar İznik Gölü’nü tehlikeye atmaktadır. Nitekim kentin kalkınmasında önem arz eden turizm faaliyetleri çok fazla gelişim gösterememiştir. Çalışmanın amacı sur dışına taşan İznik’te kentsel gelişim sürecinin kente hem olumlu hem de olumsuz etkileri ve sonuçları açısından incelenmesidir. Çalışma İznik’te ki kentsel gelişim süreci ve bunun neticesinde meydana gelen temel sorunlar, saha çalışmaları ve yetkili kişilerle görüşülerek hazırlanmıştır.From the past to the present, topographic conditions, fertile land, suitable climatic conditions, favorable areas for transportation and defense are important in choosing the location of the cities. Located in the Southern Marmara Section of Marmara Region İznik, has a long history of settlement due to its geographical conditions. The fact that it has been the capital of many states throughout history, as well as being a religious center, scientifıc and cultural center, is among the advantages of its geographical location. Since its establishment, the roads leading to military, commercial and holy cities passed through İznik, has provided many advantages in terms of transportation. İznik is always remarkable in terms of its historical texture and richness of its cultural past. İznik, which is surrounded walls on four sides, has preserved its grid plan from the time it was founded to the present and has housed many different cultures. Although the lake was effective in the city plan of the İznik, walls were more effective in the development of the city and the plan inside the wall was preserved. İznik, which was settled in the city wall from the period of its establishment until the 1980s, moved out of the city wall with the effect of both population growth and summer housing and agricultural activites. At this point, the city has expanded in the north and south directions in the 1990s and 2000s. Today, the city of Iznik continues its urban development on fertile agricultural lands. In addition to animal husbandry and forestry activities, industry is developing rapidly in our study area. These activities played an important role in the development of the city. Iznik Lake Basin contains various features in itself. Activities such as summer residences built near the lake shore, increased use of chemical fertilizers and pesticides, and lack of control of solid wastes endanger Lake İznik. As a matter of fact, tourism activities, which are important for the development of the city, have not developed much. The aim of study is to examine the urban development process in İznik, which overflows out of the city walls, in terms of both positive and negative effects and consequences. The study was prepared by interviewing the urban development process in İznik and the main problems that occurred as a result, field studies and authorized persons.